Voor een meetbaar gezonde leefomgeving
Hoe duurzaam zijn onze gebiedsontwikkelingen? Tuinman, televisiepresentator en groenpionier Lodewijk Hoekstra toetst met zijn bedrijf NL Greenlabel de plannen van Heijmans op natuurwaarde en duurzaamheid. Zodat we aan een echt gezonde leefomgeving kunnen bouwen. Woonwijk Hooghkamer in Voorhout bijt het spits af.
“Ontwikkelaars moeten nog veel leren”, legt Lodewijk Hoekstra uit. “Groen is bijzaak en dient nu vooral als decoratie. Het blijft meestal bij het plaatsen van een paar bomen en strak gemaaide grasstroken. In de zomer ziet het er fraai uit, maar zodra het blad valt en de zon niet schijnt, is het een grauw geheel en wil niemand er wonen. Keer het om! Neem duurzaamheid en biodiversiteit als vertrekpunten bij projectontwikkeling. Zoek de balans tussen groen en grijs. Werk met lokale materialen die opgaan in de natuur en denk in seizoenen. Laat de natuur zijn gang gaan.”
Samen met zijn collega en projectmanager Steven Kamerling wandelen we vandaag door nieuwbouwwijk Hooghkamer in Voorhout. Hier bouwt Heijmans 283 woningen binnen de combinatie Terra Ontwikkeling CV, een samenwerking van NIBC en Heijmans Vastgoed.
Bij dit project was biodiversiteit een harde eis van de opdrachtgever. “Het groen in het oorspronkelijke plan was conventioneel ingericht”, legt Steven uit. “Met onze hulp is de biodiversiteit in deze wijk bij oplevering groter dan dat het was. Samen met NL Greenlabel voegt Heijmans straks dus natuur toe aan Voorhout. Van een traditionele groene inrichting met saaie monoculturen is dan geen sprake meer.”
Meerwaarde
Al tijdens het ontwerp van fase drie van de nieuwbouwwijk is door Heijmans en bouwbedrijf Van der Hulst de hulp van NL Greenlabel ingeroepen. Dankzij deze samenwerking kan Heijmans zijn plannen nog duurzamer uitwerken. Ook bewoners profiteren mee. Lodewijk: “We geven woningbezitters in Hooghkamer een tuinworkshop, waarin je leert hoe je op een bewuste en verantwoorde manier je tuin inricht. Zo proberen Heijmans en NL Greenlabel de openbare- en private buitenruimte met elkaar te verweven.” Doel is een buurt, waar gemeenschaps- en natuurontwikkeling hand in hand gaan en elkaar versterken. Met natuur als meerwaarde voor de hele wijk.
Integraal keurmerk
Lodewijk zet zich al jaren in voor verduurzaming van bedrijven in de groene sector, zoals hoveniers, kwekers en leveranciers. Hij verleidt consumenten tot een gezonde lifestyle met zijn platform 247Green.nl en is ambassadeur van de Stichting Natuurwijs, Trees for All en De Vlinderstichting.
In 2012 richt hij met compagnon Nico Wissing NL Greenlabel op. “We zijn een integraal keurmerk waarmee gemeenten, woningcorporaties, maar ook bouwers, kunnen zien hoe duurzaam hun plannen voor woonwijken, gebieden en tuinproducten zijn.”
Natuurinclusief ontwikkelen
Door nieuwe projecten te laten toetsen door NL Greenlabel, wil Heijmans opdrachtgevers en bewoners laten zien hoe ze toekomstbestendige gebieden realiseren. Door biodiversiteitsbevorderende maatregelen toe te passen in projecten, draagt Heijmans bij aan het creëren van een gezonde woon- en leefomgeving. Beide partijen geven door deze samenwerking een extra impuls aan natuurinclusief ontwikkelen.
Lodewijk: “Wij helpen door alle toegepaste materialen in de infrastructuur en openbare ruimte van woonwijken met een duurzame bril te bekijken. Het resultaat is een beter inzicht voor opdrachtgevers en bouwers in waterbestendigheid, klimaatadaptatie, hittestressreductie en in algemene zin: gezondheid.”
NL Greenlabel bestaat uit een harde kern van tien specialisten en acht wetenschappers, die samen met bijna tweehonderd partners - van kwekers tot ingenieurs – alle ‘groene’ facetten van gebiedsontwikkeling bestrijken. Steven: “Samen met ingenieursbureaus en de wetenschappers bedachten we de duurzaamheidspaspoorten en labels voor gebieden, planten en aanverwante producten.”
Monocultuur
“We leggen een groene meetlat naast een plan of gebiedsontwikkeling”, legt Lodewijk uit. Hij en zijn team bekijken de hele keten: “Is deze plant inheems? Hoe duurzaam is de verpakking? Welke meststoffen en bestrijdingsmiddelen zijn gebruikt? Hoe is de openbare ruimte ontworpen, aangelegd en wat is er nodig voor het onderhoud? Wat doet dit bouwproject met de bodem en het water? NL Greenlabel ziet waar de kansen liggen om het duurzamer te doen, en slaat een brug tussen diverse stakeholders, zoals bouwers, ecologen en overheden. Onze methodiek dient als groen kompas.”
Lodewijk plaatst wel een kanttekening. “Met natuurinclusief bouwen alleen ben je er niet, want dieren zoals vleermuizen en vogels hebben voedsel nodig. We moeten tuinen en groenzones in woonwijken daarom zodanig inrichten dat er voedsel te krijgen is.”
Onderhoudsvrije tuinen
“Nu is de tuin vaak een verlengstuk van de woonkamer, met dingen als heaters erin. Waarom wil je dan buiten zitten? Pak een dekentje, zou ik zeggen. We staan steeds verder van de natuur af. Dat is deels de schuld van tuinprofessionals en tuinwinkels, die luxe en onderhoudsvriendelijke tuinen promoten. Tuinen moeten juist groen en een beetje rommelig zijn. Stop met het netheidssyndroom! Bladeren en losse takjes mogen op de grond liggen. Laat de natuur zijn gang gaan. Onderhoudsvrije tuinen bestaan niet. Tegels worden uiteindelijk ook groen van algen en mos.”
Seizoensgebonden
Lodewijk leert mensen dat duurzaam tuinieren niet ingewikkeld is. “Veel mensen zijn onwetend. Je kunt het ze niet kwalijk nemen, want het hele jaar door kun je bijvoorbeeld olijfboompjes en lavendel kopen. Hier zijn vaak dingen mee gedaan die het daglicht niet kunnen verdragen. Als er een hommel op landt, valt hij dood neer. Er zitten ranzige stoffen op, zoals groeiremmers om de plant compact te houden en bestrijdingsmiddelen om de plant ziektevrij af te leveren. Schandalig!”
Steven: “En koop geen olijfboom als je geen plek hebt om die in de winter binnen te zetten. Planten en bloemen zijn nou eenmaal seizoensgebonden en bloeien niet altijd. Daar moeten we ons bij neerleggen. En met die gedachten moeten we niet alleen tuinen, maar ook woonwijken inrichten.”
Natuurvriendelijke oever
Lodewijk loopt naar de oever en pakt een brok klei. Hij ruikt eraan en breekt het in twee delen. “We werken in Voorhout met inheemse grond. Zo blijft het lokale ecosysteem intact. De oevers zijn duurzaam ingericht. Deze schuin aflopende waterkant is ideaal voor waterplanten, die weer vissen, insecten, vogels en zoogdieren aantrekken.”
Maatregelen waar iedereen iets aan heeft: zo is een deel van de privétuinen straks voorzien van twee niveaus. Aan de waterkant wat lager, zodat geen beschoeiing nodig is. Lodewijk: “Bewoners genieten straks van een natuuroever met lokale vegetatie en een strandje. De biodiversiteit is vergroot en de opdrachtgever spaart kosten uit, omdat dure damwanden niet nodig zijn. Hier zie je hoe de inrichting van de openbare ruimte samengaat met die van de tuinen.”
Raamovereenkomst
Op basis van een geslaagde samenwerking, besloot Heijmans deze aanpak op meer projecten toe te passen, omdat het meetbaar maken van duurzaamheid steeds belangrijker wordt. En dus tekenden NL Greenlabel en Heijmans een raamovereenkomst.
“NL Greenlabel helpt Heijmans om nu al die waarde te creëren en de ambities te borgen. Ons Gebiedslabel levert de bewijslast dat Hooghkamer toekomstbestendig is. We staan hiermee aan de vooravond van een transitie”, besluit Lodewijk. “Over tien jaar rijden we allemaal in extreem zuinige auto’s, zijn we van het gas af en ontwikkelt niemand meer een project of gebied zonder natuur als volwaardig onderdeel daarvan te zien.”
