Drinkwaterrelining: snel, efficiënt en duurzaam

Hydrofit™

Drinkwaterkousrelining is een systeem waarmee via een schacht een flexibele kous in een bestaande drinkwaterleiding wordt uitgerold. De kous is geïmpregneerd met kunsthars, die uithardt als het water in de kous opgewarmd wordt. Hierdoor ontstaat een nieuwe drinkwaterleiding die de functie van de oude buis overneemt, zonder dat die hoeft te worden opgegraven. Dit unieke systeem draagt de naam Hydrofit™ en is ontwikkeld in een samenwerkingsverband van onder andere Heijmans (aannemer in de leidingaanleg), DSM (producent van de hars), Insituform (producent en installateur van de kous) en Waverail (leverancier van appendages), samen met de Limburgse drinkwaterproducent WML als ontwikkelingspartner. Ook Brabant Water is betrokken geweest.

John Henzen (projectleider boortechnieken en transportleidingen bij Heijmans) en Rob van de Laarschot (hoofd van het technisch serviceteam bij DSM) vertellen over de totstandkoming van deze unieke methode, de bijzondere samenwerking en de toekomstplannen.

Van riool- naar drinkwatertoepassing

"De techniek van kousrelining bestaat al sinds de jaren tachtig van de vorige eeuw, en wordt gebruikt bij het renoveren van rioleringen", vertelt John. WML vroeg Heijmans in 2011 om die techniek aan te passen voor de sanering van waterleidingen in Limburg. "Het grote voordeel is dat je geen kruispunten en wegen hoeft open te breken. Dat scheelt een hoop kosten en overlast."

Pionieren

Voor drinkwatertoepassing moest een nieuwe hars worden ontwikkeld. Dat was niet eenvoudig: er staan maar een beperkt aantal grondstoffen op de 'positieve lijst' waar DSM uit kan kiezen. Daarnaast moet de hars een goede verwerkbaarheid en hoge mechanische sterkte hebben, zodat de uiteindelijke kous geschikt is voor toepassing in leidingen tot 40 bar. Rob: "DSM heeft vier jaar geïnvesteerd om deze bijzonder grote technische uitdaging succesvol af te ronden." Ook voor Heijmans was het een leerzame tijd: John: "We moesten de kous, de hars en de overige componenten van de nieuwe waterleiding laten voldoen aan de strenge eisen die gelden voor producten die in aanraking komen met drinkwater."

Strenge normen

In Nederland ziet Kiwa, een onafhankelijke certificerings- en keuringsinstantie, toe op de veiligheid van drinkwater. Leidingen mogen bijvoorbeeld geen schadelijke stoffen, smaak, geur of kleur afgeven aan het drinkwater. Daarom moeten materialen en chemicaliën die nodig zijn tijdens productie, transport en distributie van dat drinkwater voldoen aan de zogenaamde ATA voor Kiwa-norm (Attest Toxocologische Aspecten). Rob: "Er was nog nooit hars gebruikt in ter plaatse gemaakte drinkwaterleidingen, in dit geval een hars die pas in de uitgerolde kous uithardt. Daar waren dus ook nog geen normen voor. Die moesten ontwikkeld worden tegelijk met het ontwikkelen van de hars en het aanpassen van de kous. Gedurende het hele traject moesten we voortdurend Kiwa – en een commissie van onafhankelijke wijze mannen – overtuigen dat ons systeem veilig was."

Good Manufacturing Practice

Op een goed moment is er dus een veilige kous en een veilige hars. Toch ben je er dan nog niet, vertellen de heren. Rob: "Bij DSM worden ook harssoorten gemaakt voor andere toepassingen dan drinkwater. Om te voorkomen dat er contaminatie plaatsvindt, hebben we een Good Manufacturing Practice (GMP) geschreven: maatregelen die de hygiëne garanderen en eventuele vervuiling voorkomen. GMP geldt niet alleen voor DSM, maar voor de hele keten van bedrijven die met Hydrofit™ werken. Tankwagens worden speciaal schoongemaakt, Insituform heeft een speciale opslagtank en een productieimpregnatielijn die ze alleen gebruiken voor Hydrofit™."

Samenwerking

Gedurende zo'n project heb je te maken met verschillende bedrijfsculturen, zegt Rob: "Een chemiebedrijf heeft veel strengere (veiligheids)procedures dan een ander bedrijf en we hameren op een strikte naleving." John, lachend: "En Heijmans is een aannemer, een bouwer. Voor ons zijn die chemische procedures nieuwe materie." Je moet als team naar elkaar toegroeien, concludeert John. "Ook heeft DSM strikte financiële procedures om het projectbudget in de gaten te houden", vervolgt Rob. "We kunnen jaren doorontwikkelen, miljoenen in het project stoppen en achteraf merken dat het niet rendeert. Om dat te voorkomen wordt niet alleen voorafgaand aan het project maar ook na elke ontwikkelingsstap de business case geactualiseerd: hoe gaan we de ontwikkelingskosten terugverdienen? In dit project ging dat lastig, omdat we gewoonweg nog niet concreet weten hoeveel afnemers we zullen krijgen. Maar met die 35.000 kilometer verouderde waterleidingen in Nederland ziet het er veelbelovend uit."

Bossche bollen

John: "Al zijn de samenwerkende bedrijven heel verschillend, ze hebben allemaal veel expertise in huis. Als je dat bundelt, kom je tot unieke oplossingen. Zeker met onze positieve teamgeest. Er waren veel ups- en downs, maar we wilden altijd weer door." De heren herinneren zich vooral dat ze erg met elkaar gelachen hebben. Zo leerde John dat Rob een enorme fan is van Bossche bollen. John: "Als we een klein of groot succes te vieren hadden, verzorgde ik een grote doos van Jan de Groot, specialist op het gebied van Bossche bollen. Bleef er wat over, dan kreeg Rob een dubbele portie."

Toekomst

Met Hydrofit™ kan per keer een waterleidingdeel met een lengte van 125 meter gesaneerd worden. Daarna wordt er weer een inbrenglocatie gegraven en een nieuwe kous uitgerold. Het projectteam richt zich nu op het verlengen van dat traject. Ook wordt er gewerkt aan het efficiënter maken van de uitvoering op de bouwplaats. Ten slotte kan er verbetering worden geboekt op het gebied van het type waterleiding waarvoor Hydrofit™ zich leent. John: "We willen de techniek zo aanpassen, dat Hydrofit™in de nabije toekomst ook rendabel is bij trajecten met meer huisaansluitingen." Kortom: de innovatiestrijd is nog niet gestreden. Er ligt nog een Bossche-bolrijke toekomst in het verschiet.