Verhoogde fietsveiligheid
Een brug die alle weggebruikers verwelkomt met een persoonlijke lichtshow. Samen met de gemeente Eindhoven en Signify realiseerde Heijmans deze slimme verlichting op Tegenbosch. Hoe de techniek hierachter het fietsen nog veiliger en prettiger kan maken, vertellen collega’s Rick Staring en Paul Theunissen.
Om de bereikbaarheid van het noordwesten van Eindhoven te verbeteren, legde het stadsbestuur onder andere een fietsbrug aan over de A2/N2. Om langzaam verkeer veilig en vooral ongehinderd over te laten steken, overspant deze 160 meter lange boogbrug veertien rijbanen in een keer. Op het vijf meter brede dek is genoeg ruimte voor vier fietsers én twee voetgangers naast elkaar.
Niet de afmetingen, maar de verlichting van fietsbrug Tegenbosch is de echte attractie. “Eindhoven heeft een naam als lichtstad hoog te houden”, lacht engineer Rick Staring van Heijmans. Uit een eerdere samenwerking tussen de gemeente, Signify (voorheen Philips Lighting) en Heijmans ontstond het idee de brug te voorzien van dynamische verlichting.
Geïnspireerd door de Zwerm, het lichtkunstwerk op de Montgomerylaan, dat in 2019 is opgeleverd door dezelfde partijen. “Daar verandert het licht door de verkeersdrukte en temperatuur”, bevestigt Rick. “Omdat we bij Tegenbosch eerder betrokken waren, konden we een stap verder gaan.”
Film van licht
Dat zit ‘m vooral in onzichtbare technologie. “Net als bij ons fietsveiligheidssysteem Bikescout signaleert een combinatie van detectie en software aankomende weggebruikers en hun snelheid”, legt Rick uit. “Het signaal uit de radar start vanaf de entree een voorgeprogrammeerde film, afgespeeld door vierhonderd leds in de handregels van de brug.” De verlichting speelt in op de snelheid waarmee een passant de brug op komt en maakt onderscheid tussen voetgangers, fietsers en snelle fietsers en brommers.
Zijn collega Paul Theunissen van het team Systems & Energy ontwikkelde de software. “Het lijkt alsof het licht jou volgt, omdat er om elk bewegend object een aantal meter ‘vrij’ is geprogrammeerd. De fietser achter jou krijgt ook een eigen show. Is het druk op de brug, dan wordt overgeschakeld naar een generiek verlichtingsprogramma.”
Optimaal organiseren
Met de combinatie licht en software kun je op allerlei manieren het fietsen in Eindhoven verbeteren, blijkt uit de verhalen van Rick en Paul. “We kunnen meten hoeveel gebruik er wordt gemaakt van de brug, dat uitsplitsen naar categorieën weggebruikers en hun gemiddelde snelheden. En op welke momenten van de dag er het meest gebruik van wordt gemaakt, of op welke dagen het rustig is”, vertelt Paul.
Met die informatie kun je het verkeer om de brug heen optimaal organiseren. Rick: “Wil je bijvoorbeeld fietsers vlot laten doorstromen, dan regel je de verkeerslichten in de buurt van de brug daarop in. Om hen eerder groen licht te geven dan andere verkeersstromen.”
Aan het softwareplatform is volgens Paul steeds een nieuwe component toe te voegen. “Zo kun je meerdere radars plaatsen bij plekken met complexe verkeerssituaties. Met de data die zij doorgeven, zou je de verkeersveiligheid kunnen verbeteren. Of je legt verlichting aan die fietsers aangeeft bij welke snelheid ze een ‘groene golf’ krijgen, gebaseerd op real time data uit andere verkeerssystemen, dat heet ‘nudging'.''
Nudging
In het project MeBeSafe werkte Heijmans mee aan het experimenteren met nudging, het bewust beïnvloeden van onbewust gedrag of letterlijk vertaald: een zacht duwtje in de goede richting. Doel is om op een subtiele manier gewenst gedrag te stimuleren en ongewenst gedrag te demotiveren.
Via dit platform kan Heijmans, maar ook een stadsbestuur, gemakkelijk zien waar verbeteringen in bijvoorbeeld het wegdek nodig zijn of wat bepaalde aanpassingen doen in de aantallen fietsers op een plek. En zo zijn de verschillende mobiliteitsstromen beter op elkaar aan te sluiten, zodat iedereen veilig, gezond en aantrekkelijk van a naar b kan komen. Heijmans kan het platform gebruiken voor verschillende oplossingen, deze met elkaar verbinden en up to date houden. Paul: “Zo is de techniek toekomstbestendig en zijn onderhoudskosten uit te sparen.”
De koppeling tussen internettechnologie en fysieke infrastructuur is voor Paul uitdagend om aan te werken. “Geweldig toch dat je interactie mogelijk maakt tussen die twee werelden. Al is die connectie voor ons allemaal onzichtbaar; hij draait 24/7. In de cloud is alles op afstand aan te sturen, razendsnel aan te passen en uit data destilleer je gedrag. Je overziet het hele spectrum. Daar gaat mijn ontwikkelaarshart sneller van kloppen, daarom ben ik van TomTom naar Heijmans overgestapt.”
Met slimme verlichting is onderhoud veel beter te voorspellen
In het project MeBeSafe werkte Heijmans mee aan het experimenteren met nudging, het bewust beïnvloeden van onbewust gedrag of letterlijk vertaald: een zacht duwtje in de goede richting. Doel is om op een subtiele manier gewenst gedrag te stimuleren en ongewenst gedrag te demotiveren.
System integrator
De hardware is verzorgd door Rick en zijn infracollega’s in Eindhoven. Als ‘techneut met een passie voor licht’ is hij extra trots op deze klus. “Dit had je tien jaar geleden niet kunnen maken. Dankzij ledverlichting is zo’n film in de handregel van een brug mogelijk. Leds zijn klein, onderhoudsvriendelijk en energiezuinig en daarmee wordt licht veel flexibeler. Je kunt veel efficiënter verlichten, bijvoorbeeld alleen op plekken waar je fietst en loopt, en zo energie besparen.”
Ook Rick ziet de kracht van data. “Met slimme verlichting is onderhoud veel beter te voorspellen en toon je ook sneller aan dat een overstap naar ledverlichting kosten bespaart. Onze opdrachtgevers willen graag techniek en producten die zich al bewezen hebben. En inmiddels hebben we als Heijmans in Eindhoven flink wat ervaring op dit gebied. Hoe de rol van licht in de openbare ruimte in de toekomst zal zijn, weten we nog niet. Wel dat Heijmans er voor zorgt dat alles samenkomt, dat we als een system integrator online systemen en de fysieke realiteit aan elkaar knopen.”
Als Rick in het donker door Eindhoven fietst, rijdt hij graag even om voor een persoonlijke lichtshow op Tegenbosch. “Laatst zag ik dat een wielrenner was gestopt om een foto te maken van de verlichting. En wielrenners stoppen nooit! Fantastisch dat licht zoveel doet met mensen.”
