De weg naar energieneutrale gebouwen
Waarom alleen gebouwen bóuwen, als je ook kunt bijdragen aan een energiezuinig beheer ervan? De afdeling Energie Services van Heijmans heeft als doel de energietransitie te versnellen. Bijvoorbeeld met advies en audits op het gebied van energieverbruik van gebouwen. Bij Luchtverkeersleiding Nederland (LVNL) voerden we een EML en een EED uit.
“Het is hier nu rustiger dan voor corona”, constateert Roland Gemein, Engineer bij LVNL. Hij tuurt door het glas naar de radarzaal. Daar, achter grote schermen, werken de luchtverkeersleiders aan de begeleiding van het vliegverkeer. Door de coronacrisis vliegt er minder dan normaal. “De sfeer is hier altijd rustig, hoor, ook als er veel vliegverkeer is”, zegt Roland.
Iconisch
Luchtverkeersleiding Nederland (LVNL) zorgt voor een veilige en efficiënte afhandeling van het vliegverkeer in het Nederlandse luchtruim en op verschillende luchthavens. Dat doen ze met zo’n 250 luchtverkeersleiders. Bekend is natuurlijk de iconische verkeerstoren op Schiphol, maar LVNL heeft meer locaties. Zoals het hoofdgebouw op Schiphol-Oost, waar de staf en het merendeel van de luchtverkeersleiders werkt. Ook zitten luchtverkeersleiders van LVNL op de torens van de luchthavens Rotterdam, Maastricht, Eelde en Lelystad.
Vijf jaar
Vandaag loopt Roland Gemein een rondje door het LVNL-hoofdgebouw met energieadviseur Wilbert de Kock van Heijmans. Wilbert heeft met zijn collega’s van Energie Services net de Energiebesparende Maatregelen Lijst (EML)en een energie audit (EED) afgerond voor zeven locaties van LVNL.
“Boven een bepaald verbruik ben je als gebouweigenaar wettelijk verplicht om een EML te maken”, vertelt Wilbert. “Wij ontzorgen onze klanten door te onderzoeken waar zij energie kunnen besparen en een EML op te stellen. In de lijst staan alle mogelijke maatregelen die je binnen vijf jaar kunt terugverdienen. Die wordt ingediend bij de Omgevingsdienst en dan moet je gaan uitvoeren. Daar wordt stevig op gecontroleerd.”
Partner
“Heijmans is meer een partner dan een uitvoerder, zij kennen ons bedrijfsprofiel en onze bedrijfsvoering”, zegt Roland bij een kop koffie in het zonnige atrium. “Daardoor kunnen zij opdrachten efficiënt oppakken en uitvoeren en zijn zij in staat om ook de gevolgen van een maatregel te beoordelen. Dat is belangrijk, want LVNL is een veiligheidsbedrijf en alles moet altijd werken.”
Eco-modus?
Niet alle potentiële maatregelen zijn ook daadwerkelijk uitvoerbaar. “De noodstroom in eco-modus zetten, dat kunnen wij bijvoorbeeld niet doen”, zegt Roland. “Wij moeten altijd zorgen voor directe noodstroom in geval van een stroomstoring, zodat onze systemen blijven functioneren.”
Maatregelen die wél kunnen? “Bijvoorbeeld isolatie van leidingen”, zegt Roland. “En frequentieregeling, waarbij de ventilatie gaat draaien naar behoefte van de ruimte. We gaan ook steeds meer meten om onze verbruiksstromen in kaart te brengen. We hebben plannen om over een paar jaar het gebouw opnieuw in te richten en dan komt in alle kantoren ledverlichting. Daarnaast maken we op advies van Heijmans iemand verantwoordelijk voor het optimaliseren van het gebouwbeheersysteem.”
De meesten van mijn collega’s hebben een technische achtergrond, wij hebben die expertise wel in huis.
Expertise
De toegevoegde waarde van het Heijmans energieadvies zit in kennis en tijd. “Onze klanten hebben vaak niet de tijd en kennis om uit te zoeken wat mogelijk is en de terugverdientijd uit te rekenen”, zegt Wilbert. Roland vult aan: “Als LVNL volgen wij niet continu wat er verandert op het gebied van wet- en regelgeving. Heijmans doet dat wel en wij maken daar dankbaar gebruik van.”
Polaris
Volgende stop is Polaris, de gloednieuwe aanbouw die tegenover het LVNL-hoofdgebouw aan de overkant van de weg is gebouwd. Je komt er via een overdekte loopbrug die plaats biedt aan zitjes, een koffiebarretje en veel planten. Polaris zelf is één grote zaal met weer eindeloos veel schermen. Hier verhuizen de luchtverkeersleiders en de militaire verkeersleiding naartoe, wanneer het nieuwe luchtverkeersleidingssysteem in gebruik wordt genomen.
Nu is de zaal nog leeg, op een enkele IT-tester na. Roland loopt naar een computer en speelt even met de verlichting. Van koel licht waarin je fris en wakker blijft, tot een warme gloed, tot een wolkenlucht met ‘daglicht’. De ledverlichting is hier tot alles in staat, de ventilatie tot in de puntjes afgesteld, de temperatuur optimaal. “Op Polaris hadden wij niets aan te merken”, grinnikt energieadviseur Wilbert.
Ambities
Net als de Energiebesparende Maatregelenlijst, is vanuit de Europese Unie ook een EED verplicht: een Energie Audit. Deze gaat breder dan alleen het gebouw en kijkt ook naar zaken als het gas-, diesel- en benzineverbruik, bijvoorbeeld door het wagenpark. De terugverdientijden zijn anders, maar ook hier geldt: besparen waar je kunt besparen.
“Wij hebben op dat vlak zelf ook ambities”, zegt Roland. “Deze maand breiden wij ons wagenpark uit en dan is de helft van onze auto’s elektrisch. En in ons nieuwe gebouwdeel wordt geen gas gebruikt. Besparingsmaatregelen gaan mee in onze jaarplannen en daar maken we ook geld voor vrij.”
Vroeger, nu, toekomst
De rondleiding eindigt in het datacenter, waar de overgang zichtbaar is tussen de ‘oude’ straten en de nieuwe. Ook hier is sprake van een transitie, vooruitgang, een overgang naar efficiënter gebruik van energie. Tussen het energiegebruik van vroeger en nu zit een wereld van verschil, zeggen Roland en Wilbert, die beiden al een tijdje meegaan.
“Vroeger stonden de koeling en de verwarming in een gebouw rustig tegelijkertijd te loeien, niemand die er aandacht aan besteedde”, zegt Wilbert. “Alle warmte uit het datacenter werd naar buiten geblazen. Nu wordt de warmte hergebruikt via warmtepompen op het dak. We koelen ook niet meer het hele datacenter, maar alleen de servers.”
Smart
De engineer van LVNL en de energieadviseur van Heijmans zijn het erover eens: smart building heeft de toekomst, de inzet van data wordt cruciaal om energiegebruik te monitoren en te optimaliseren. LVNL weet Heijmans te vinden om dit te realiseren.
