Hoe zet Heijmans stappen naar 100% circulair bouwen?
Drie aanjagers bij Heijmans, Jan Willem Burgmans, Thijs Huijsmans en Dennis Strijards, zoeken de verbinding om duurzaamheid in het DNA van de hele organisatie te krijgen. Noodzakelijk om de ideale samenwerkingspartner te zijn in de toekomst. ‘Stijg boven de minimumeisen uit, formuleer een ambitie en daarmee match je eerder met de juiste opdrachtgevers’.
Heijmans-collega’s Dennis Strijards, Thijs Huijsmans en Jan Willem Burgmans zijn op verschillende plekken in de organisatie bezig met de duurzame ambities van Heijmans. De eerste bouwt aan energieneutrale woonwijken, de tweede aan circulaire bouwprocessen en de derde aan meer biodiversiteit en klimaatadaptieve omgevingen. Alle drie de expertises vormen de basis van de duurzaamheidsstrategie van Heijmans: energie, materialen en ruimte.
Duurzame ambities Heijmans:
- We produceren CO2-neutraal en maken energieneutrale oplossingen voor onze klanten
- We zetten in op 100% circulair bouwen in 2023
- We ontwikkelen blauw, groen en veilig
Hoewel elke ambitie een eigen aanpak nodig heeft, houden deze duurzame aanjagers het grote geheel goed in de gaten. “We kunnen immers alleen een gezonde leefomgeving maken als we integraal blijven kijken”, vindt Dennis Strijards, adviseur energie & duurzaamheid. Hoe de duurzame ambities van Heijmans sneller binnen bereik komen, bespreken ze tijdens een zonnige wandeling langs het Máximakanaal in Rosmalen. Ze zien vijf stappen.
1. Verbinden met verhalen
Verbindingen leggen is essentieel, trapt Dennis af. “Kijk je met oogkleppen op naar je eigen expertise, dan verlies je duurzaamheid als geheel uit het oog. Juist die verbinding tussen de drie pijlers onder de Heijmans-strategie; energie, materialen en ruimte is zo belangrijk. Daarom verwijs je continu naar elkaar door én blijf je elkaar scherp houden.”
“Constant de interactie opzoeken”, knikt Thijs Huijsmans, senior adviseur circulair bouwen. En veel, heel veel ‘doceren’. Want de materialendiscussie is complex, dus kennisoverdracht is broodnodig. Thijs zoekt zoveel mogelijk collega’s op die materialen ‘aanraken’ en praat met hen over hoe hun werk slimmer kan. “Mensen mobiliseren is mijn eerste doel, dan komen die materialen vanzelf. Als ik straks overbodig ben binnen Heijmans, is mijn doel bereikt.”
Zendingswerk is ook Jan Willem Burgmans, programmamanager Ruimte, niet vreemd. “Het ‘waarom’ achter onze ambitie is mijn belangrijkste boodschap. Het belang van biodiversiteit is niet breed bekend, meer bewustwording is nodig. Gaat het over uitsterven van soorten en daarmee steeds kwetsbaar wordende ecosystemen, dan denken mensen vaak aan walvissen en ijsberen. Toch een beetje ver van je bed. Terwijl het in je buurt ook plaatsvindt: onlangs becijferde het CBS dat van de diersoorten die honderd jaar geleden in Nederland voorkwamen, nog maar de helft over is. De helft! Dat gaat dus over vlinders en die doodgewone huismus.”
Deze ontwikkeling gaat ook Heijmans aan, ziet Jan Willem. “Het maatschappelijk draagvlak voor natuurbehoud groeit. Bescherming van de natuur vertaalt zich straks naar nieuwe ambities van onze opdrachtgevers en naar nieuwe regelgeving. Natuur verbeteren wordt binnenkort aan ons als bouwbedrijf gevraagd. Daarom moet ik dit verhaal blijven vertellen, om dat bij besluitvormers tussen de oren te krijgen.”
2. Hoger die lat
Hoewel de energietransitie volop aan de gang is, voelt Dennis een even grote urgentie in het vertellen over de reden daarvan. “Om de doelen uit het Klimaatakkoord van Parijs te halen, mogen we best een tandje harder lopen. De CO2-uitstoot moet in 2030 met 49 procent zijn verminderd ten opzichte van 1990, om de opwarming van de aarde niet verder te laten oplopen dan 1,5 ℃. Als je dat weet, ben je dan nog tevreden met voldoen aan de minimumeisen? Want dat zijn de huidige regels. Waarom leg je drie tot vier zonnepanelen op een dak terwijl dat er zestien kunnen zijn? Leg die lat wat hoger, zet die extra stap!”
Kosten zijn nu het grootste obstakel, aldus Thijs. “Ook in de materiaaltransitie. De huidige, lineaire materiaalketens zijn superefficiënt en circulaire materiaalketens zijn nog in ontwikkeling. Nu is iets nieuws kopen veel goedkoper dan een materiaal ergens uithalen, transporteren en herstellen of het gereed maken voor nieuwe toepassing.”
Daarom stimuleren Dennis en Thijs creativiteit, zowel bij zichzelf als hun collega’s. “Ook ik vind het soms lastig om boven de vraag uit te stijgen”, zegt Dennis, “want mensen komen bij mij voor een oplossing die binnen de regels past. Maar ik pak steeds vaker de ruimte om breder naar de duurzaamheid van een project te kijken.”
Een lijst vinkjes afwerken doodt alle creativiteit, stelt Thijs. Spreek je ambitie uit, wat wil je bereiken? En zet een andere bril op: zie je kiloknallers of kijk je naar prestaties en levensduur van materialen? Welk materiaal gebruik je waar, hoe kun je het steeds opnieuw inzetten? Dit zijn vragen die hij vaak stelt aan collega’s bij ontwerp en engineering van Heijmans. Helaas is circulariteit slecht toe te passen in de huidige rekenmethodiek van bouwprojecten. “Restwaarde van materiaal wordt vaak niet meegenomen”, zucht Thijs. “Dus komt het aan op: verdedig je ook andere waarden dan alleen financiële in je project?”
3. Leren van beheer
De kennis bij beheerorganisaties is overigens ontzettend handig voor verdere verduurzaming, vindt Thijs. “Hoe werken we efficiënter, hoe besparen we materiaal en hoe verminderen we afval? Die praktijkervaring wordt helaas te weinig meegenomen in het ontwerp van projecten. Dat geldt ook voor onze eigen collega’s die werken aan beheer en onderhoud. We zouden feedback ophalen en verwerken beter kunnen organiseren, om duurzamer te ontwerpen.”
Dennis signaleert soms wat terughoudendheid om het gesprek met de opdrachtgever aan te gaan over verduurzaming buiten het onderhoudscontract. “Als je een superefficiënte energie-installatie onderhoudt, maar de isolatie van het gebouw aan vernieuwing toe is, stook je alsnog voor de vogels. Dan is een voorstel om de isolatie aan te pakken een quick win. Collega Maarten Nijhoff werkt daar echter goed aan binnen Energie Services.”
4. Beter partnerschap
“Niet teveel over het contract praten, maar gewoon gaan samenwerken”, zegt Thijs. Hij en Jan Willem merken dat duurzaamheid binnen de samenwerkingsvorm van het bouwteam kan floreren. “Verschillende culturen vinden hierin een plek, in een bouwteam blijf je nieuwsgierig naar elkaars inbreng. En spreek je je uit vanuit jouw expertise en ervaring.”
De ketensamenwerking tussen opdrachtgevers, woningbouwers en leveranciers stoelt op dezelfde uitgangspunten. Dennis: “Heijmans vraagt nu aan vaste co-makers van onze conceptwoningen hun producten en diensten te verduurzamen. We vragen meer van hen dan we hadden afgesproken. Daar moeten we als Heijmans dan ook een beloning tegenover stellen vind ik. We willen immers allemaal van elkaar leren. Partnerschap komt van twee kanten.”
Als we niet goed voor de natuur zorgen, kunnen wij er straks niet meer in leven
Ook uit het oogpunt van circulariteit stelt Heijmans steeds meer eisen aan de ingekochte materialen. Zo wil het bedrijf alleen FSC-gecertificeerd hout uit duurzaam beheerde bossen gebruiken en alleen verpakkingsmateriaal dat volledig herbruikbaar en recyclebaar is accepteren, aldus Thijs. “Dat zijn goeie prikkels om de hele keten te laten verduurzamen. Straks accepteren we enkel nog materialen met een minimale milieu-impact. Boven een bepaalde grens koopt Heijmans materialen niet meer in, hoe goedkoop ook. We moeten daarin onze verantwoordelijkheid nemen. We kopen immers voor circa een miljard aan materialen in per jaar en we mogen steeds kritischer zijn op de duurzaamheid daarvan.”
5. Dienstbaar zijn
De huidige duurzame ambities heeft Heijmans geformuleerd voor 2023. Wat moeten de doelstellingen zijn voor 2030? “Meester in materiaalstromen natuurlijk!”, lacht Thijs. “Maar dan wel dienend aan de planeet. We moeten leren spelen volgens de regels van de aarde.” Daar sluit Jan Willem zich bij aan: “Heijmans als ecosysteembouwer. Wij zijn onderdeel van dat ecosysteem, dus als we niet goed voor de natuur zorgen, kunnen wij er straks niet meer in leven.” Dennis concludeert: “Die gezonde leefomgeving is dus nog steeds de verbindende ambitie. En die komt alleen dichterbij als we allemaal boven onze eigen expertise, bedrijfsonderdeel en opdracht uitstijgen.”
