Gebouwde omgeving van Nederland versneld energieneutraal
Onder de waterspiegel van de Noorderhaven staat een dompelpomp die water uit de IJssel naar het naastgelegen appartementencomplex pompt. In de technische ruimte wordt de warmte of koude uit dit water gebruikt voor de energievoorziening. Projectmanager realisatie Barry Jonker legt uit hoe dit Thermische Energie uit Oppervlaktewater-systeem (TEO)-systeem bijdraagt aan de energietransitie.
Vanaf de kade van de Noorderhaven zal er straks niets van te zien of te horen zijn, maar dit is de plek waar Heijmans een TEO installeert. Onder leiding van Barry Jonker, projectmanager Realisatie bij het bedrijfsonderdeel Heijmans Energie, wordt deze slimme oplossing ontwikkeld. Hij en zijn collega’s ontwikkelen, realiseren, onderhouden én exploiteren energievoorzieningen voor gebiedsontwikkelingen. Ambitie is de opwek en distributie van energie slim met andere opgaven te combineren om zo de energietransitie te versnellen.
Aanvulling
De dompelpomp zakt via een geleiderail aan de damwand tot bijna op de bodem van de haven en de leidingen verdwijnen onder de bestrating. “Het TEO-systeem is een aanvulling op de warmte-koudeopslag waarmee de bewoners hun woningen verwarmen en koelen”, legt Barry uit. “Het WKO-systeem pompt warm en koud water op vanuit de bronnen op ongeveer zeventig meter diepte. Maar de hoeveelheid warme en koude energie in de ondergrond moet wel in evenwicht blijven. Ontstaat er over het jaar heen een onbalans, dan treedt dit het TEO-systeem in werking. Dit pompt water naar de centrale technische ruimte van het appartementencomplex. Hier wordt de warmte of koude overgedragen aan de warme of koude bron. Het water zelf stroomt vervolgens in vrij verval via de leidingen weer terug de haven in.”
In balans
“De TEO noemen we een regeneratiesysteem, die we gebruiken om op een duurzame manier de onbalans in de bodem te herstellen. Als er bijvoorbeeld in de winter veel warmte uit de bronnen wordt gehaald, dan kunnen we dat in de zomer aanvullen met de warmte die we uit het IJsselwater halen”, vertelt Barry. De TEO en WKO zijn aan elkaar gekoppeld. Afhankelijk van de riviertemperatuur, de buitenluchttemperatuur en de behoefte aan warmte en koeling, schakelt het TEO-systeem automatisch aan en uit.
Comfortabel
Eerder werd deze onbalans opgelost door middel van een drycooler, een grote ventilator op het dak die warmte uit de buitenlucht haalt. Het TEO-systeem dat in Zutphen wordt toegepast is volledig duurzaam, stil en onzichtbaar. “De dompelpomp hangt iets boven de bodem van de haven en dus hoor je er ook boven het water niets van”, aldus Barry. Bewoners merken dus niets van deze oplossing, die hen een huis met comfortabel binnenklimaat bezorgt.
”Een TEO-systeem wordt nog weinig toegepast, maar kan op een duurzame manier energie balanceren. Met de andere stakeholders Rijkswaterstaat, het waterschap en de gemeente Zutphen maakten we een geweldig mooi duurzaam systeem, dat zeker navolging krijgt in andere projecten van Heijmans.”
