Noorderhaven, Zutphen
Nieuwe buren voor de binnenstad
Nieuwste aanwinst voor Zutphen zijn de ruim honderd huizen en gemeenschappelijke ruimtes van woongemeenschap Ubuntuplein. Verbinders Mária Thomas en Els van Betten smeedden alle wensen aan elkaar, zodat Habion en Heijmans het gedroomde thuis konden maken voor de bewonerscoöperatie.
Het Afrikaanse begrip Ubuntu betekent: ‘Ik ben omdat wij zijn’. Voor de leden van bewonerscoöperatie Ubuntuplein is dit leidend bij de ontwikkeling van hun woongroep. Hun droom, een duurzame woonomgeving waar ouderen prettig samenleven door om te zien naar elkaar, staat op het punt van opleveren. De bijna honderd bewoners hebben hun thuis gevonden in de Heijmans-gebiedsontwikkeling Noorderhaven. Mária Thomas (76), Ubuntuplein-voorzitter, en Els van Betten (60), regisseur bij woningcorporatie Habion, worden door uitvoerder Johnny Sarink rondgeleid over de bouwplaats.
Voorbeeld
Aan de eettafel van de modelwoning kijken we uit op het Ubuntuhuis, de plek waar de bewoners straks samen koken, eten, kunst maken, feesten, vergaderen of bijpraten. Een soort buurthuis, aldus Mária. “Het gebouw staat ook open voor onze buren. Als bewonerscoöperatie willen we er zijn voor elkaar, maar ook voor de samenleving.”
Met de groeiende vergrijzing is Ubuntuplein een voorbeeldproject voor Nederland, vindt Els. “Hier zorgen bewoners voor elkaar als het niet meer zo lekker gaat. En doordat de woningen levensloopbestendig zijn gebouwd, is professionele zorg ook gemakkelijk te verlenen. Op deze plek kun je samen oud worden.”
In huis
De leden hebben allerlei achtergronden en kwaliteiten, vertelt Mariá, van financiën tot communicatie en verpleging. “Zo hebben we van alles in huis om te zorgen voor elkaar.” Heijmans levert in opdracht van Habion en Stichting Vastgoed zorgsector de fysieke omgeving: vijftien koopwoningen, 36 sociale huurwoningen, 59 vrije sectorwoningen, een gemeenschappelijke tuin en acht ruimtes met een maatschappelijke bestemming, aldus Els. Deze zijn te verhuren aan organisaties die passen bij het Ubuntuplein, denk aan artsen, fysiotherapeuten en andere maatschappelijke initiatieven.
Naar voren
Dit is de eindbestemming van een lange reis die de bewonerscoöperatie sinds de oprichting heeft gemaakt. Met als idee een woonomgeving zelf te ontwikkelen, financieren, bouwen en beheren. Helaas “waren instituten huiverig om met een woongroep in zee te gaan”, vertelt Mária. Een paar jaar geleden kwam Ubuntuplein tot een overeenkomst met Heijmans en woningcorporatie Habion.
Mária stapte tegen het einde van de reis in: “Door het boek Lessen van Ubuntu raakte ik gefascineerd door dat gedachtegoed. Nadat mijn man was overleden, dacht ik over verhuizen naar een grote woongroep. Via een kennis kwam ik op het spoor van Ubuntuplein en dat was precies wat ik zocht. Omdat het zittende bestuur bekaf was van de lange reis, wilde ik het stokje wel overnemen. Ik heb een goed beeld van de visie en zag dat we er weer woorden aan moesten geven met elkaar.” Toen zij naar voren stapte, meldden zich daarna drie andere bestuursleden en kreeg Ubuntuplein nieuwe energie. Els knikt: “Jij bent ook echt een verbinder.”’
Leren en innoveren
Waarom Habion instapte? Volgens Els sluiten de waarden op elkaar aan: “Wij willen bewoners helpen hun woonwensen realiseren en ze in hun eigen kracht zetten. Een woongemeenschap waarin je niet vereenzaamt achter de geraniums en waarbij de bewoners iets willen betekenen voor elkaar en voor de samenleving, is iets dat wij ondersteunen.” Daarbij was dit project voor Habion de kans om te leren en om te innoveren. Els: “Met bewoners als mede-opdrachtgevers extra duurzame woningen maken op een mooie plek in Zutphen: echt een cadeautje.”
In dit traditionele bouwproces hadden bewoners zoveel mogelijk inbreng
Oliemannetje
Haar verbindende kwaliteiten kwamen Els daarbij goed van pas. “Als oliemannetje tussen de projectcollega’s en de bewoners zocht ik continu naar hoe we elkaar konden vasthouden.” Werken met twee professionele partijen en een bewonerscoöperatie maakt het een complex, maar leuk project vindt ze. Een voorbeeld? “Deze bewoners wilden wc’s met een plateautje zeg maar. Een snelle identificatie van problemen kan levens redden en bespaart ook zorgkosten. Terwijl dat niet in ons programma van eisen voor Heijmans stond. Ja, dat uitleggen aan een bouwer kost wat moeite”, schatert Els. Heijmans verdient volgens haar een pluim, ook gezien de moeilijkheden van de coronapandemie: ”Materiaalleveringen waren lastig en bijna alle vergaderingen moesten online. Toch verliepen de gesprekken altijd soepel.”
Ertoe doen
Sommige Ubuntupleiners van het eerste uur moesten ook even slikken, nu het eigenaarschap bij een woningcorporatie lag. Dus voerde ook Mária vele gesprekken met haar leden. “Eerst met de benen op tafel, open staan voor ieders gedachten en frustraties. En uiteindelijk stel je je als bestuurder op en vraag je om het samen te doen met Habion. Anders zaten we allemaal met lege handen. Hoewel het voor sommige bewoners zuur was, die wegens leeftijd of inkomen niet mee konden naar deze plek, begreep iedereen dit uiteindelijk.”
“Het is Mária in korte tijd gelukt haar achterban mee te krijgen. Daar ben ik heel blij mee”, zegt Els. “Want ik maakte me er hard voor dat de bewoners in dit traditionele bouwproces toch zoveel mogelijk inbreng hadden. Dat zij het gevoel hadden dat ze er echt toe doen.”
Herkenning
De drive om een goeie buur te zijn, bewondert Els. “Ubuntupleiners willen in alle opzichten duurzaam met elkaar en met hun omgeving omgaan. Ze voeren goeie discussies over hoe de gemeenschap kan bloeien en hoe ze met elkaar op de juiste manier zaken besluiten.” Ook herkent Els zich in hun woonwensen. “Je wilt liever niet in een verzorgingstehuis eindigen. De beschermende omgeving van deze woongemeenschap maakt dat iemand met beperkingen of bijvoorbeeld beginnende dementie thuis kan blijven. Omringd met aandacht en zorg in je vertrouwde omgeving. Hoe mooi is dat!”
Straks maken de bewoners de plek zelf ‘af’, vertelt Mária, als ze de gezamenlijke tuinen en misschien ook de trappenhuizen zelf verzorgen en beheren. We staan even stil voor haar toekomstige woning, al wind- en waterdicht en uitkijkend op een wild stukje groen. Waar hoopt ze op? “Dat ik hier straks lekker woon en dat we de juiste balans in onze gemeenschap vinden tussen samen dingen doen en op jezelf zijn. Hoe we dat vormgeven, wordt ons gezamenlijke avontuur.”
