Hoe verduurzaamt Heijmans het materiaalgebruik?
Om slimmer met gebruikte materialen om te gaan en zo het pad te effenen voor circulair bouwen, startte hoofduitvoerder Mathijs Peters twee initiatieven op kleine projecten. “Het is echt geboren uit: Gaaf, waarom niet!?”
Vier jaar geleden maakte Heijmans op het project ‘Flankerende Infra Spoorkruisingen Elst’ zowel een spoorviaduct als de infrastructuur rondom een tunnel, gebouwd door TBI/Mobilis. Het voormalige bouwterrein van de tunnel is door Heijmans en de gemeente OverBetuwe, samen met omwonenden, ontwikkeld tot een aantrekkelijke groene plek. Bij het ontwerp van de brug die in het gebied was voorzien, kreeg het proces een verrassende wending. Mathijs legt uit: “Er is eerst gedacht aan een nieuwe brug. Op internet zocht ik bedrijven die standaard kant-en-klare bruggen konden leveren en kwam per toeval uit op de Bruggenbank.”
De Bruggenbank is een online marktplaats voor gebruikte bruggen. Dit samenwerkingsverband tussen Machinefabriek Rusthoven, de Koninklijke Oosterhof Holman en Royal HaskoningDHV brengt vraag en aanbod bij elkaar en draagt zo bij aan een circulaire economie.
Podium
Mathijs is enthousiast en stelt het toepassen van een hergebruikte brug voor aan de gemeente. De projectleider stond er voor open en dus nam Mathijs contact op met de Bruggenbank. Helaas kwam het succes iets te snel: “We hadden een brug gevonden, maar voordat we een akkoord hadden van de gemeente was die alweer weg. We gaven toen de specificaties aan de Bruggenbank door en konden uiteindelijk een brug uit Papendrecht kopen.”
Deze brug uit 1969 is naar Elst vervoerd en daar schoongemaakt, getoetst, aangepast en geplaatst. “Je denkt: ‘ik pak die brug op, maak twee landhoofden en leg hem neer.’ Maar zo werkt het niet”, lacht Mathijs. “Er waren geen berekeningen meer, maar we kregen wel netjes de bouwtekeningen mee. We rekenden toen de brug helemaal door aan de hand van de tekeningen en de ondergrond, stelden een rapport op en vroegen vervolgens een vergunning aan. Ook deden we aanpassingen. De brug bestond uit drie onderdelen en we hebben één deel gebruikt.” De overige twee delen worden bewaard. Mathijs onderzoekt of hij deze onderdelen kan integreren in een ander project. Het ziet er naar uit dat de twee andere brugdelen nog dit jaar worden toegepast op een project in Nijmegen.
Mathijs Peters op de hergebruikte brug in Parkje Rijzenburg in Elst.
De brug is door Heijmans aan de gemeente geschonken als bedankje voor de samenwerking. Het hergebruik kreeg de nodige media-aandacht, waardoor circulair bouwen door Heijmans ook een podium kreeg. Ambassadeur of niet, erkenning is mooi, zo geeft ook Mathijs toe: “Ik woon zelf in Elst en dan sta je in De Gelderlander. Dat is toch wel leuk!”
Depot
Werk duurzamer aanpakken kreeg vat op de hoofduitvoerder. Zijn bewustwording is verder aangewakkerd door projecten waar met een Rapid Circular Contract (RCC) wordt gestreefd naar emissieloos en circulair werken. “Je gaat anders nadenken, zowel in de aanbesteding als in de uitvoering. Ik heb ook veel collega’s gesproken die hier al zes stappen verder in zijn. Echt een change of mind.” Op het project Vernieuwing Plutostraat in Nijmegen is zoveel mogelijk materiaal in het werk hergebruikt.
Herbruikbaar restmateriaal ging niet naar de breker, maar naar een depot. Bijzonder, aldus Mathijs: “We hadden de luxe een terrein tot onze beschikking te hebben, waar we een depot van konden maken.” En dat biedt mogelijkheden. In het Openluchtmuseum worden momenteel woningen uit de jaren zestig nagebouwd. “Daar hoort geen nieuwe betontegel bij”, vindt Mathijs en dus stelde hij hergebruik van oude klinkers en betontegels voor.
Nadat de hoeveelheden duidelijk waren, begon de zoektocht. “We hadden 240 m2 betontegels van een bepaalde dikte nodig. Die zijn wat zeldzamer, dus ben ik rond gaan bellen. Via een onderaannemer trof ik een project waar veel tegels vrij zouden komen. Die gingen naar het depot in Nijmegen. Ook zijn er zes lichtmasten vanuit Nijmegen naar het Openluchtmuseum gebracht, die daar worden voorzien van ledverlichting. Via een andere collega, die aan het werk is in Winterswijk voor de renovatie van woonwijk De Pas, hoorde ik dat er ook nog grindtegels van 300 bij 300 vrijkwamen. Deze zochten we nog in het museum!”
Koppelen
Het depot heeft al diverse projecten van materiaal voorzien. Centrale regie ontbreekt echter nog. Mathijs: “Ik werk aan zo’n vijf projecten tegelijk in de regio en weet wat er nodig is of wat er vrij komt, daar heb ik invloed op en dan is het gemakkelijker schakelen. We managen het nu zelf, maar er moet een systeem komen waarmee dit beter te regelen is.”
Binnen Heijmans zetten al een paar jaar collega’s de schouders onder het Matching Materials-platform, waar Heijmans en andere bouwers vraag en aanbod bij elkaar kunnen brengen. Ook is er een adviseur duurzaamheid betrokken en geld vrijgemaakt voor experimenten. Voorzichtig worden ook de eerste kaders opgesteld binnen de infrateams, zoals bijvoorbeeld de grootte van het zoekgebied. “Je wilt geen vrachtwagen uit Limburg laten rijden voor dertig meter die in Nijmegen nodig is”, aldus Mathijs.
Zijn toekomstvisie? “Bijhouden van materiaalstromen om de koppeling gemakkelijker te maken. Opdrachtgevers kunnen ook meewerken, door aan te geven welke materialen voor toekomstige projecten nodig zijn. Dan kun je gaan plannen. Wellicht kunnen we restmateriaal na een jaar dan nog hergebruiken. Dat is echt pionieren.”
