Meester in materiaalstromen
Om nog duurzamer te kunnen bouwen, neemt Verena Vermeulen alle materialen van de Heijmans conceptwoning onder de loep. Als projectadviseur Circulariteit & Duurzaamheid brengt ze de eigenschappen van de gebruikte materialen in kaart en kijkt hoe het duurzamer kan. “We gaan voor secundair, hernieuwbaar, losmaakbaar en niet-toxisch.”
Heijmans zet in op 100 procent circulair bouwen in 2023. Om dat te bereiken, is er inzicht nodig in de materialen waarmee we bouwen. Een belangrijke eerste stap zet projectadviseur Circulariteit & Duurzaamheid Verena Vermeulen, die samen met collega Thijs Huijsmans de materialen analyseert van de Heijmans conceptwoning.
Dat zet zoden aan de dijk, want Heijmans bouwt daar ieder jaar flinke aantallen van. Zoals hier in Pijnacker, waar voor het project Park van Buijsen 208 huizen verrijzen. Verena startte begin dit jaar met haar onderzoek. “We bekijken alle materialen die Heijmans gebruikt in een conceptwoning en documenteren hoeveel we ervan gebruiken, wat de herkomst is, of ze hernieuwbaar en losmaakbaar zijn en wat de toxiciteit is. Al die zaken hebben namelijk invloed op de circulariteit van het eindproduct. Nu deze nulmeting is afgerond, kunnen we aan de knoppen gaan draaien om zo uiteindelijk volledig circulaire woningen te realiseren.”
Beton verduurzamen
In de nulmeting werden direct de eerste ‘big wins’ op het gebied van duurzaamheid zichtbaar. “Beton heeft wat betreft gewicht een groot aandeel in de analyse”, vertelt Verena. “Daarom kijken we met een betonexpert en de co-maker binnen het Heijmans Woonconcept, Heembeton, hoe de samenstelling van beton is aan te passen. Beton wordt snel duurzamer als je het aandeel gerecycled materiaal vergroot, maar het nadeel daarvan is dat vanaf een bepaald percentage de sterkte afneemt.
Om dat op te lossen, kun je meer cement toevoegen. En dat is nou net het ingrediënt met de meeste milieu-impact. Als bouwer balanceer je dus tussen het circulair maken van beton en het bewaken van de kwaliteit van het materiaal.” Omdat de materiaalstroomanalyse zo is opgebouwd dat iedere procent duurzaamheidswinst inzichtelijk wordt, motiveert dat om verder aan de knoppen te draaien ziet Verena.
Lagen scheiden
Behalve het aandeel hergebruikte materialen in een woning vergroten, helpt minder materiaal gebruiken ook. Dus verkent Heijmans de mogelijkheden de constructie een andere vorm te geven. Een andere grote stap naar circulaire conceptwoningen is meer materialen demontabel maken. Verena: “Stel: je hebt een installatie die in je vloer gegoten is. Wil je de installatie vervangen, dan moet je een deel van de dekvloer slopen, weggooien en die vervolgens weer opvullen met nieuw materiaal. Niet duurzaam en erg kostbaar. Door een woning op te bouwen uit verschillende scheidbare lagen, win je materialen gemakkelijker terug bij de sloop. Bovendien is het voor bewoners goedkoper om zaken aan te passen in hun huis.”
Bouwen zonder PUR
Tussen alle andere materialen in een nieuwbouwhuis zijn toxische stoffen wat betreft gewicht een minderheid. Toch drukken die kleine hoeveelheden zwaar op de duurzaamheid van het totaal. Zo is PUR behalve toxisch en niet herbruikbaar ook funest voor de herbruikbaarheid van het hout waar het tegenaan verwerkt is. Verena merkt dat het besef daarvan groeit op de bouwplaats. “Regelmatig hoor ik van collega’s op de bouw dat ze al die PUR maar niks vinden. Dat betekent dat er draagvlak is om te kijken naar aanpassingen, een heel belangrijk onderdeel voor het slagen van onze missie om circulair te bouwen.”
Dat de bouw ooit zal functioneren zonder PUR ziet Verena wel gebeuren, het is alleen de vraag hoe lang die ontwikkeling duurt. “Niet zo lang geleden dachten we ook dat omschakelen naar gasvrije nieuwbouwwoningen niet zou lukken. Als we er met z’n allen voor gaan en doelen stellen, kunnen we meer dan we denken.”
Draagkracht creëren
Er zijn veel verschillende manieren om de duurzaamheid van nieuwbouwwoningen te verbeteren, maar sommigen werken elkaar ook tegen. Daarom moet je volgens Verena scherp blijven kijken naar wat in de praktijk de beste oplossing is. “Prioriteit is natuurlijk dat huizen fijn zijn om in te wonen. Want zijn ze dat niet, dan worden ze eerder afgebroken en dat is het tegenovergestelde van duurzaam.”
Om dat te bereiken, is er contact met (toekomstige) bewoners en de collega’s van vastgoedontwikkeling om te praten over wat huizenkopers en opdrachtgevers willen, wat er wel en niet kan en hoeveel het mag kosten. Verena merkt dat eigenlijk alle partijen enthousiast zijn over de mogelijkheden van verduurzaming, maar dat budget wel een beperking is.
“Mensen willen wel betalen voor duurzaamheid, maar de prijzen zijn al zo hoog. Daarom zetten we niet in op de meest duurzame woning waar we er vervolgens maar een paar van kunnen bouwen, maar gaan we voor wat haalbaar is en herhalen dat duizend keer. Zo maken we impact, zorgen we voor draagkracht en reiken we de hele bouwketen handvaten aan om hier zelf mee verder te gaan.”
