Nederland versneld energieneutraal
Wat krijg je als je kennis, kunde en kracht van de energiespecialisten en projectontwikkelaars binnen Heijmans bij elkaar brengt? Een betaalbare én duurzame energievoorziening voor Podium in Amersfoort Vathorst, waardoor toekomstige bewoners er in de winter warm en in de zomer koel bijzitten.
Het afgelopen decennium verrezen er veel nieuwbouwwoningen in Amersfoort Vathorst. Project Podium is met 440 woningen het sluitstuk van deze gebiedsontwikkeling. Ongeveer drie jaar geleden begonnen collega’s Richard Hoep, ontwikkelaar bij Heijmans Vastgoed, en Joost Visser, engineer bij Heijmans Energie, hun samenwerking in dit project. Door vanaf de start samen op te trekken, konden ze samen onderzoeken wat op deze plek de meest efficiënte en rendabele manier is om de woningen van warmte en koeling te voorzien.
Belangrijke factor daarbij is dat Heijmans Energie en samenwerkingspartner econic zich committeren aan dertig jaar energielevering voor deze woonwijk. Om voor de bewoners één aanspreekpunt te hebben, is HeZon opgezet. Die is de exploitant en levert de energie aan de bewoners en is verantwoordelijk voor zowel de monitoring als het onderhoud van de wko-installatie.
Afwegen
Joost trapt af: “Het prettige aan zo vroeg in het proces met elkaar op te trekken, is dat je nog veel keuzes hebt en met elkaar de beste afweging kunt maken, bijvoorbeeld in het soort verwarmings- en koelingssysteem voor dit project. Je gaat met de klant in gesprek over het beste systeem en wat mogelijk is in de betreffende bouwgrond. Bij Podium bleek al vrij snel dat de bodem heel geschikt is voor een warmte koude-opslag (wko).”
Hoe eerder we de energievoorziening meenemen in een gebiedsontwikkeling, hoe beter
Puzzelen
Het grootste dilemma bij Podium was de keuze rond de capaciteit van de wko-bron, vertelt Richard. “We voerden daar veel gesprekken over met de collega’s van Heijmans Energie. Moesten we één grote wko-bron boren voor alle 440 woningen of per gebouw meerdere kleinere bronnen? Het eerste is goedkoper voor de toekomstige bewoners, maar brengt risico’s met zich mee voor de exploitant die warmte en koude gaat leveren. Dat is hier dus HeZon, die moet in staat zijn de investeringen terug te verdienen in de dertig jaar exploitatie van de energievoorziening. Maar wij bouwen de woningen in fases en zijn nu gestart met de eerste 195. Stel dat die klaar zijn en we besluiten de andere woningen toch niet te bouwen of we bouwen ze wel, maar een deel van de woningen blijft onbewoond, dan zit de exploitant met een probleem omdat die een deel van zijn investering niet kan terugverdienen.”
Scenario’s
Ook vanuit de techniek is het van belang dat het aantal woningen waarvoor een wko-systeem is ontworpen uiteindelijk ook daadwerkelijk wordt aangesloten; dan functioneert zo’n systeem immers het meest optimaal, legt Joost uit. “Met elkaar dachten we verschillende scenario’s uit die we afstemden met alle belanghebbenden. Uiteindelijk is gekozen voor één grote wko-installatie met een warme en een koude bron, omdat de fasering van het project het mogelijk maakt meteen veel woningen op de energievoorziening aan te sluiten. En daarmee een gunstig perspectief biedt op de exploitatie.
Dat alle woningen middels één wko-systeem van warmte en koude worden voorzien heeft ook juridische gevolgen. Er moest een bewonersvereniging worden opgericht, bestaande uit de Vereniging van Eigenaren van de appartementengebouwen en de eigenaren van de grondgebonden woningen. Joost: “Om dat op orde te krijgen, kregen we veel hulp van de juristen van Heijmans Energie.”
Een intensief traject, maar we hebben nu een blauwdruk voor de volgende woningen
Ruimte
Uiteindelijk viel de keuze op één grote wko-bron, bestaande uit een warme en een koude bron. Daarvoor wordt in een centraal gebouw een collectieve wko-ruimte ingericht van ongeveer tachtig vierkante meter. Hier staat alle apparatuur die nodig is om de warmte en koude vanuit de bodem te verdelen over de individuele woningen. De vastgoed- en energieteams van Heijmans zaten al vroeg in het proces rond de tafel met de architect. Joost: “Daardoor konden we ook bij het ontwerp van de woningen kijken naar waar de centrale techniekruimte voor de warmtepomp bouwkundig het beste paste, dat is vaak nog een hele puzzel. Hoe eerder wij bij dat proces betrokken zijn, hoe beter. De warmtepomp heeft het formaat van een grote koelkast, die wordt nu geplaatst in de bergruimte van het huis.”
Blauwdruk
Op dit moment zijn de bronnen geboord en liggen de leidingen en kabels in de grond. De heiwerkzaamheden zijn begonnen en binnenkort wordt de fundering gelegd. Richard en Joost kijken terug op een intensief traject, waar ze de komende jaren de vruchten van hopen te plukken. Richard: “We hadden een lange aanloop, maar het doorlopen van dit traject was nodig, de lijntjes in de toekomst zullen korter zijn. Ik denk dat de aanpak van deze 195 woningen straks een blauwdruk is voor de volgende 245 woningen. Wat we nu gedaan hebben, kunnen we straks kopiëren. Ik zie het als een voorinvestering in toekomstige projecten. Dat maakt Podium een interessante businesscase.”
Wat is een WKO?
Voor een WKO-installatie boren we diep in de bodem naar een warme- en een koude waterbron. Is er in de winter warmte nodig, dan wordt warm water opgepompt uit de warme bron. De warmtepomp in de woning verwarmt dit tot de juiste temperatuur en verspreidt de warmte vervolgens via de vloerverwarming. Het afgekoelde water komt terecht in de koude waterbron, die actief wordt als de woning in de zomer dankzij diezelfde warmtepomp en vloerverwarming wordt afgekoeld. Bij dit project kregen de bewoners de keuze om de warmtepomp te huren of te kopen.
