Met de kop in de wind scheert de werkboot Heijmans 01 van uitvoerder Jouk Vos en werkvoorbereider Sam Pestoor langs een volgeladen binnenvaartschip. Dit is het werkterrein van Heijmans, dat hier beheer- en onderhoudswerk uitvoert voor Rijkswaterstaat. Heijmans doet dit werk in combinatie met Swarco.
Jouk Vos trekt de gashendel iets terug. De neus van de knalgele boot zakt in het water. Jouk stuurt het vaartuig behendig door de sluis in het Prinses Margrietkanaal bij het Friese dorp Terherne. De sluis ligt tussen het Sneekermeer en het Terhornstermeer. Het complex maakt onderdeel uit van Hoofdvaarweg Lemmer-Delfzijl. Deze doorkruist in de provincies Friesland en Groningen dertien gemeentes en drie waterschappen via drie aan elkaar verbonden kanalen: het Prinses Margrietkanaal, het Van Starkenborghkanaal en het Eemskanaal. Op dit traject beheert en onderhoudt de bouwcombinatie meerdere objecten.
Jouk: “Wij onderhouden ruim 118 kilometer kanaal met daarin 32 beweegbare bruggen, elf sluizen, zes afmeervoorzieningen en verschillende bedieningsgebouwen. Alles moet 24/7 functioneren om een vlotte en veilige doorvaart voor schepen te waarborgen. Hiernaast is Heijmans assetmanagement verantwoordelijk voor de calamiteitendienst.”
Elke dag is anders
De club van Sam en Jouk bestaat uit twaalf mensen. Sam: “We werken in combinatie met Swarco. Heijmans doet de civiele werkzaamheden en Swarco is verantwoordelijk voor de elektrotechniek. Gezamenlijk pakken we werktuigbouwkundige werkzaamheden op. Diverse, veelal lokale onderaannemers, helpen ons met de uitvoering.”
Echt genieten
Het gebied wat Jouk met zijn team controleert loopt van Lemmer tot Delfzijl. De in Staphorst wonende uitvoerder maakt dagelijks flink wat kilometers. “Elke dag is anders. Soms rijd ik van huis naar Groningen en een dag later stap ik in de auto naar Friesland voor een klus."
De afwisseling en onvoorspelbaarheid maakt het werk zo leuk vult Sam Pastoor aan. “De ene dag smeer je de tandwielen van een beweegbare brug en een week later stort je een lading stortsteen in het water.” Ook voor kleinere calamiteiten wordt het team van Jouk en Sam ingezet. Jouk: “Je maakt hier van alles mee. Van een tractor die in het water is gereden tot het bergen van kadavers die in de vaarweg zijn gevallen. Het werk is echt genieten, zeker als het mooi weer is. Je bent de hele dag buiten. Voor koude dagen gebruiken we doorwerkpakken, dit zijn offshore overalls die ze ook op boordplatformen gebruiken.”
Duikers
Schippers melden een aanvaring zelf bij de meldpost van Rijkswaterstaat. Daarna schakelt Rijkswaterstaat met ons en moeten wij binnen 45 minuten ter plaatse zijn. Dat kan met de bus, boot of auto. Ook in de nacht en op zondag. Soms word je uit bed gebeld. Laatst wilde een brug niet meer naar beneden. Dan krijg je een ‘droge’ stremming. Wij regelen dan de wegafzetting en omleiding. Klemmende objecten tussen sluisdeuren komen ook vaak voor. Dit zijn klussen waar we duikers voor inhuren.”
Zwaar beschadigd
Grootschalige calamiteiten zijn er ook vertelt Sam: “Twee jaar geleden is de sluis waar we nu doorheen varen zwaar beschadigd door een aanvaring en vorig jaar is een schip tegen de Gerrit Krolbrug in Groningen gevaren. De brug raakte zo zwaar beschadigd dat automobilisten de brug niet meer konden gebruiken. Het brugdek is door ons weggetakeld en wordt nu onderzocht of een reparatie mogelijk is.
Het voetganger- en fietsgedeelte is nog wel in gebruik. Hopelijk rijden auto’s begin volgend jaar weer op de brug over het Starkenborghkanaal.”
50 km/h per uur
Periodiek voert het team schouwwerkzaamheden uit. Voorheen deden ze dit met een auto of werkbus. Vanaf de wal de objecten bekijken bleek lastig. Het huren van een boot was de oplossing. Aangezien Heijmans zich steeds meer toelegt op het beheer en onderhoud van natte infrastructuur is besloten om zelf een werkboot aan te schaffen. Het werd een aluminium variant van maar 650 kilogram, aangedreven door een 100 pk sterke buitenboordmotor.
Jouk heeft de boot voor een groot deel zelf ontworpen. “De topsnelheid is ongeveer 50 kilometer per uur. We mogen alleen snel varen bij calamiteiten. Een elektrische aandrijving was nog geen optie. De actieradius en snelheid van een elektromotor zijn op dit moment niet voldoende voor ons werk. We houden de ontwikkelingen op dit gebied wel in de gaten, onze werkboot kan later omgebouwd worden naar een werkboot met elektrische aandrijving.” Jouk heeft zelfs over de kleinste details nagedacht. Zo staat de gashendel op de stuurconsole. “Dit voorkomt dat je niet per ongeluk tegen de hendel aanloopt. Veiligheid boven alles.”
Trailerbaar
Jouk gebruikt de boot voor schouwwerkzaamheden, calamiteiten, boeien leggen, mensen overzetten en kleine klusjes zoals het reinigen van een sluisdeur. “Op verschillende plekken in ons areaal zijn plekken om de trailerbare boot in het water te laten. Zo zijn we heel flexibel en efficiënt.”
Naast calamiteiten en diverse onderhoudstaken wordt de werkboot ook ingezet voor aanvullende activiteiten. Twee klussen die op de planning staan, zijn het vervangen van de oude houten remmingswerken en het plaatsen van stoppalen bij beweegbare bruggen. Jouk: “Schepen zijn veel groter dan vroeger. De vaarweg is ooit gebouwd voor schepen tot 80 meter. Nu varen hier schepen met een lengte van 140 meter. Een aanvaring kan grote schade veroorzaken aan de brug, dus daarom gaan we voor de middenpijler een stevige stoppaal plaatsen die bij een aanvaring de klap opvangt.”
Volop in bedrijf
Veel bruggen en sluizen uit de jaren vijftig en zestig van de vorige eeuw zijn aan het einde van hun levensduur. Sam verwacht daarom dat het aantal natte onderhoudswerken in heel Nederland gaat groeien de komende jaren. Sam: “We laten hier zien dat we met minimale overlast voor omgeving, weggebruikers en scheepvaart de vaarwegen tussen Lemmer en Delfzijl volop in bedrijf houden.”
