Met radars in de grond kijken
Zuid-Nederland kampt steeds vaker met extreme wateroverlast. Ook in het Limburgse dorp Beek stonden regelmatig straten blank. Heijmans vervangt hier nu het riool en brengt de Keutelbeek bovengronds. Projectleider Peter Hendriks legt uit waarom dit overstromingen moet voorkomen.
Zandkleurige plakken leem kleven aan onze schoenen als we richting de keet lopen. Regen striemt onophoudelijk tegen de ramen. Binnen is het aangenaam warm. “Samen met mijn projectteam houd ik hier het uurwerk draaiende en zorg ervoor dat alle radartjes op de juiste snelheid, de goede kant opdraaien”, zegt Peter terwijl hij koffie uitschenkt.
Beek ligt in Zuid-Limburg onder de rook van Geleen en grenst in het zuiden aan het Heuvelland. “Het dorp ligt in een dal. Dwars door de bebouwde kom stroomt de Keutelbeek. In de oude situatie liep het water van de beek door het riool, waar ook het huishoudelijk afvalwater doorheen liep. Het meer dan veertig jaar oude riool was niet berekend op de extreme regenval van de afgelopen jaren. Soms stond er veertig centimeter water in de straat en liepen kelders vol.”
Beekbak en grotere buizen
Peter en zijn team brengen het riviertje nu bovengronds. “De beek loopt door een open betonnen bak met wanden van natuursteen en is losgekoppeld van het huishoudelijk afvalwaterriool, dat ook wordt vernieuwd. Al het hemelwater wordt straks afgevoerd via de beek en niet meer via het riool. Wij denken dat wateroverlast hiermee voor een groot deel verleden tijd is. Bij hele extreme buien bestaat de kans dat de ‘nieuwe’ Keutelbeek buiten zijn oevers treedt.”
Knelpunten
Toen het team van Peter vorig jaar maart startte met fase 1, bleek er letterlijk een kink in de kabel te zitten. “Kabels en leidingen zijn de rode draad in dit project. Voorafgaand aan de graafwerkzaamheden brachten we met onze eigen grondradar alle kabels en leidingen in kaart. De uitkomsten van het geodesie-onderzoek verwerkten we in een 3D-model, die we vervolgens op de ontwerptekening legden. Toen kwamen flink wat knelpunten aan het licht. Op de plek waar de nieuwe beek moest komen, lagen talloze kabels en leidingen welke in de uitvoering wat betreft hun ligging een probleem zouden opleveren.”
Flinke puzzel
In de KLIC-gegevens van het Kadaster die het team van Peter als leidraad gebruikte, bleken dus lang niet alle kabels en leidingen vermeld. “Sommigen bleken al veertig jaar in de grond te liggen. Vroeger hield men wel kaarten bij, maar niet zo secuur als nu. Helaas kan ook een grondradar niet alles zien, dus tijdens het graven kwamen we nog meer tegen. Een flinke puzzel dus.”
Kabels en leidingen verleggen
Volgens Peter raakt zijn team steeds meer gewend aan moderne digitale technieken. “Ze zien bijvoorbeeld in dat een grondradar graafschade kan voorkomen. Of neem het 3D-model: rupskraanmachinisten kunnen niet meer zonder. Zij laden elke ochtend zo’n model in hun gps. Voorheen werkten we met piketpalen, nu zien zij op hun scherm precies hoe diep of schuin ze op een bepaalde plek moeten graven. Als het scherm groen kleurt gaat het goed, graven ze bijvoorbeeld te diep dan kleurt het scherm rood. En als hun bak te dicht bij een kabel of leiding komt, krijgen ze een melding te zien.”
Om de beekbak te plaatsen, moeten vrijwel alle kabels en leidingen worden verplaatst. Peter: “Dit doet een van onze partners. Wij zorgen ervoor dat alle nieuwe maten keurig in het kadaster worden geregistreerd, zodat bouwbedrijven in de toekomst niet tegen dezelfde problemen aanlopen.”
Lokale partners
Peter werkt het liefst samen met bedrijven uit de regio waarin het project zich bevindt. “Laatst kwam de wethouder op bezoek en die gaf ons een compliment omdat we samenwerken met een bouwer uit de buurt. Dat is gewoon belangrijk hier. Overigens woont het gros van onze eigen mensen ook in Limburg. Je merkt aan alles dat dit de communicatie tussen opdrachtgever, onderaannemers en eindgebruikers ten goede komt. Iedereen spreekt dezelfde taal. Ik praat net zo gemakkelijk Nederlands als Limburgs.”
Goed geïnformeerd
Het nieuwe riool is bijna klaar en tegelijk wordt er hard gewerkt aan het ontkluizen van de Keutelbeek. “Dagelijks maken we twintig meter bak waar de beek straks doorheen stroomt. Ontgraven, fundering aanleggen en de bak stellen. Het metselwerk van de wanden gebeurt met de hand. Daarnaast richten we ook de omgeving opnieuw in met trottoirs en bestrating. Dit levert natuurlijk overlast op voor de buurt.”
Goed contact met de omwonenden is daarom cruciaal. Peter: “Als we een weg afsluiten, sturen we direct een bewonersbrief met de omleidingsroute . Ben je goed geïnformeerd, dan accepteer je eventuele hinder wel. Niet als je wordt verrast door bijvoorbeeld een wegafsluiting.”
Peter verwacht dat steeds meer gemeenten hun regenwaterriolen afkoppelen van het afvalwater. Hiermee voorkom je dat straten en kelders overstromen en waterschappen hoeven minder water te reinigen. En dat levert weer geld op voor gemeenten. Begin 2022 moet het project af zijn en is de wateroverlast in Beek voor een groot deel verleden tijd.
