Vanaf 2021 uitsluitend 100 procent herbruikbaar
Fraai zijn ze, de bloemen op de gesprekstafel. Paars en roze. Schuin afgesneden, in vers water? Hoeft niet. Ze zijn van gerecycled plastic. Gesprek op een plek waar plastic – ook dat van Heijmans – een tweede, vijfde of elfde leven begint.
Tussen het Hengelose familiebedrijf De Paauw Sustainable Resources en de onderhandelingstafels in Glasgow ligt hemelsbreed 824 kilometer. Wat die twee locaties verenigt, is het besef dat terugdringing van klimaatopwarming forse maatregelen verlangt. Circulariteit is daarin onmisbaar. Oftewel: zorg ervoor dat grondstoffen, onderdelen en producten zo lang mogelijk waarde in de cyclus behouden.
“Plastic is een van die producten”, stelt Michel Eijkhout, inkoopmanager van Heijmans. “Sinds dit jaar accepteren we alleen nog verpakkingsmateriaal dat honderd procent herbruikbaar en recyclebaar is. Wij zijn het eerste bouwbedrijf in Nederland dat die norm stelt.”
Tachtig procent
Circulair bouwen vraagt om goede afspraken met afval- en recyclebedrijven. Tot tien jaar geleden waren dat vooral regionale partners, vertelt Michel. “Omwille van efficiëntie brachten we die terug tot twee bedrijven: PreZero (voorheen SUEZ Nederland) en Renewi, die grofweg ieder de helft van onze afvalstromen verzorgen.”
Het afvalbeheerplan, dat zij in overleg met Heijmans ontwikkelen, voorziet in gescheiden afvalstromen: van beton, hout, papier, ijzer en non-ferro, tot plastic, steenwol, kunststof, glas en klein chemisch afval zoals olie en kit. Hoe hoger de lat ligt – bijvoorbeeld bij een bouwproject dat de duurzaamheidscertificering BREEAM in de wacht wil slepen – hoe meer bakken.
“Gemiddeld tachtig procent van al het bouwafval wordt door Heijmans gescheiden aangeleverd”, zegt Henk-Jan van Doorn, accountmanager van PreZero. De overige twintig procent is sterk gefragmenteerd of vervuild, maar levert na sortering nog zeven procent restafval op. Dat wordt verbrand, met energieterugwinning.
Ook onoplettendheid en onverschilligheid kunnen tot waste leiden. “Pizzadozen, kitspuiten, steenachtig materiaal – soms gaat het hoplakee de dichtstbijzijnde bak in”, weet Michel. Diep zuchten en hopen op beterschap? “Nee, daar spreken we betrokkenen op aan. Incidenteel gebeurt het dat we de rekening doorzetten naar de vervuiler.”
Granulaatkorrels
Al het plastic dat PreZero bij Heijmans inzamelt, gaat naar De Paauw in Hengelo. Op het bedrijfsterrein arriveert wekelijks zo’n twee miljoen kilo gebruikt plastic en andere kunststoffen uit heel Europa. Bas Kattenpoel, manager van De Paauw, gidst ons langs kolossale fabriekshallen waar de opslag en verwerking plaatsvindt. In balen samengeperst plastic zijn onder meer pet-flessen, bloempotjes en big bags uit de agrarische sector en bouw te herkennen. Na shredderen, wassen, drogen, verhitten en koelen zal al het plastic als kleurige granulaatkorrels eindigen. Of beter gezegd: beginnen. Zij zijn de grondstof voor nieuwe polypropeen-producten, waaronder verfemmers, transportkratten en tuinmeubelen. Motto van De Paauw: ‘New use for used plastic.’
Indrukwekkend, vindt ook Mark Burger. Hij is directeur van Calduran, grote speler in kalkzandsteenproducten. Een leverancier op wie Heijmans ook figuurlijk kan bouwen: “In 2019 brachten we het percentage opdruk op onze verpakkingsfolies flink terug”, vertelt hij. “Dat was op verzoek van Heijmans. Een hogere zuiverheid maakt het plastic geschikter voor recycling. Logo en belettering besloegen veertig procent, nu nog maar tien.”
Het succes van circulariteit is afhankelijk van een zekere keten, zonder veel schommelingen of stagnatie
Die aanpassing is meer dan een zakelijke dienst-en-wederdienst. Want voor Calduran is duurzaamheid geen collateral happiness, maar ernst. Mark Burger: “We maken onder meer circulaire kalkzandsteen, waarbij veertig procent van het grove toeslagmateriaal is vervangen door gerecyclede puingranulaten. Verder draait onze zandzuiger op het Veluwemeer niet op diesel, maar op elektriciteit. Uiteraard gebruiken we het verpakkingsfolie dat we voor Heijmans hebben ontwikkeld voortaan voor al onze klanten. Tot slot zoeken we dunnere alternatieven voor het huidige stretchfolie.”
De sterke reductie van foliebedrukking heeft ook al navolging gekregen. Onder meer leveranciers Xella en Rockwool zijn overstag.
Motto
Het duurzaamheidsbeleid bij PreZero? Van hetzelfde groene laken een pak. Henk-Jan van Doorn: “Onze bedrijfsgebouwen en -installaties draaien deels op zonnepanelen en windmolens. Een deel van de vrachtwagens rijdt elektrisch. We kijken ook naar waterstof als energiebron.” Verder onderzoekt het bedrijf hoe afval nog slimmer valt te recyclen, zoals vochtregulerende en geluidswerende isolatieplaten uit oud papier. Wat uiteindelijk onbruikbaar is, gaat in vlammen op. “Wel leveren onze afvalverbrandingsinstallaties in Roosendaal en Coevorden weer warmte op voor 70.000 huishoudens en tuinbouwkassen.”
Ook Heijmans maakt de cirkel graag rond, vertelt Michel. “We proberen zoveel mogelijk asfalt te hergebruiken of beton waarin gerecycled betongranulaat is verwerkt toe te passen. En het gaat hard: naast zand en grind kun je nu zelfs het vrije cement uit beton terugwinnen.”
Practice what you preach, is het gedeelde motto van Heijmans, PreZero en Calduran. Als je zelf niet duurzaam handelt, maak je je ongeloofwaardig. Ondertussen valt er nog een wereld te winnen, ziet Michel. “Kijk bijvoorbeeld naar de verpakking van dakpannen. Folies, wikkelband, dopjes en kartonnetjes – op jaarbasis gaat het om enorme hoeveelheden. Of neem kleine producten, bijvoorbeeld in de installatietechniek, die vaak elk weer apart in plastic zijn verpakt. Waarom niet per drie of per vijf stuks? Die verspilling willen we echt terugdringen.” Wel een struikelblok: een groothandel als de Technische Unie heeft zelf weer twaalfduizend toeleveranciers, deels van buiten de Europese Unie.
Zoden aan de dijk
Toch kan strengere wet- en regelgeving helpen, verwachten de drie circulaire aanjagers. Dat wordt ook tijd, stelt Henk-Jan: “Het maken van nieuw plastic is nog altijd goedkoper dan plastic recyclen. Wil je echt iets veranderen, dan red je het niet met de liberale opvatting dat ondernemers maximale vrijheid verdienen. Zo krijg je geen circulaire economie.”
Volgens Michel zal het ook zoden aan de dijk zetten als ‘Den Haag’ fabrikanten verplicht om een x-percentage secundaire stoffen in hun producten te verwerken. Bovendien kan de overheid in de rol van opdrachtgever – Rijksvastgoedbedrijf, Rijkswaterstaat, ProRail, provincies en gemeenten – striktere voorwaarden stellen. Daarnaast zullen financiële maatregelen de roep om circulariteit versterken. Mark van Calduran: “Ik verwacht dat de CO2-toeslag, die nu al voor kalk, beton en deels cement geldt, zeker zal stijgen.”
Grootste uitdaging? Dat is volgens Michel “een zekere supply chain, zonder veel schommelingen of stagnatie. Want het succes van circulariteit is afhankelijk van de keten.” Spijker op z’n kop, merkt Mark op. Zijn zorg: “Er is een groot woningtekort, maar weinig sloop. Dat maakt afvalstromen voor hergebruik kleiner, terwijl de vraag toeneemt.” Henk-Jan is vooral opgewekt. Hij zit al ruim dertig jaar in de wereld van de afvalverwerking en recycling en ziet dat er nu echt schot in komt.
Of Bas van De Paauw Sustainable Resources ook vaart in circulariteit ziet? Zijn mondhoeken gaan omhoog. De lach is niet van plastic.
Facts & figures
- Wereldwijd maakt de verpakkingsindustrie 400 miljoen ton kilo plastic per jaar. Dat is 1,1 miljard kilo per dag.
- Grondstof voor plastic is fossiele brandstof (aardolie).
- Top drie van plasticverbruikers: China, EU en de VS, met de voetnoot dat China veel plastic (eind)producten voor de westerse markt maakt.
- Volgens ramingen is 150 miljard kilo plastic in oceanen en zeeën beland.
- In 2019 is Plastic Pact NL opgericht, een alliantie van het ministerie van I&W, natuurorganisaties, kennisinstituten, banken en zo’n tachtig grote bedrijven die plastic produceren of juist toepassen. Oogmerk: vergroting van de circulariteit.
