De taats kotteren in de taatskuip

Tijdens het vervangen van de sluisdeuren van de Oostsluis in Terneuzen, een jaar geleden, ontdekte het team van Reijer Kruisifikx dat de taatskappen kapot waren. Reijer is eindverantwoordelijke voor het project Meerjarig Onderhoud Westerschelde. Kees is verantwoordelijk voor de uitvoering van de Voorgeschreven Activiteiten binnen het project, zoals het renoveren van de sluisdeuren. Reijer en Kees rapporteerden hun bevindingen aan opdrachtgever Rijkswaterstaat. Samen besloten ze de taatskappen te repareren, een team met specialisten van beide partijen zou een definitieve oplossing zoeken.

Een ‘definitieve oplossing’ mag dan goed klinken, her en der waren er valkuilen. Het scheepvaartverkeer mocht bijvoorbeeld niet te lang worden gestremd. Een ander probleem was het feit dat taatskappen vervangen in een sluis nog niet eerder was gedaan. Kees: “Als team moesten we alles zelf uitvinden. Een ongelofelijke uitdaging. Al snel bleek bijvoorbeeld dat we niet onder water konden werken. Dit vanwege de soms krankzinnige toleranties (maximale afwijking) van duizendsten van een millimeter voor bepaalde werkzaamheden. De klus klaren kon alleen in een optimale werkomgeving. Die moesten we zelf creëren. Onze keuze viel op een op maat gemaakte taatskuip van dertien meter hoog.”

Reijer: “Het unieke van dit project is dat we samen met Rijkswaterstaat naar de oplossing zochten. Tijdens leansessies bespraken we alle mogelijke scenario’s in alle openheid. Met onderaannemers en andere betrokken partijen voerden we eenzelfde open dialoog. Uiteindelijk was alles voor 95 procent duidelijk. De overige vijf procent was afhankelijk van de conditie van de taatspen onder de taatskap. Niemand wist wat we tegen zouden komen.”

Taatspen, taatskappen, taatskuip; dat vraagt om uitleg. Een taatskuip is een bak die op de bodem van de sluis wordt gezet en daarna leeggepompt. Zo ontstaat er een droge werkruimte. Reijer: “Eerst maakten we een proefmodel van hout. Om te kijken of het werkt, om risico’s uit te sluiten.”

Dan de taatskap. Die zit op de taatspen, een dikke, metalen, diep in de betonnen ondergrond verankerde pin. Kees: “De nieuwe kap is gemaakt van gegoten mangaanstaal, dat door een gespecialiseerde Duitse smederij zo is gesmeed en bewerkt dat er nauwelijks nog onzuiverheden in het materiaal zitten, een zeer hoogwaardig product.”

Uiteindelijk startte het ‘echte’ werk. De sluisdeur van 14 bij 14 meter is uitgehesen. Duikers maakten onder water de bodem schoon. Daarna is de taatskuip van 25 ton in de sluiskolk gehesen. Een pomp met een capaciteit van 900 kubieke meter per uur pompte vervolgens het water eruit.

Kees: “Safety First, dus toen de kuip leeg was, volgde een grondige veiligheidscontrole. Na het sein ‘veilig’, konden de specialisten van de onderaannemers de taatskuip in. Iedereen was altijd aangelijnd, in de kuip hingen veiligheidscamera’s en gedurende de werkzaamheden stond continu een team speciaal opgeleide hulpverleners stand-by.”

Nadat de taatskap met hydraulische vijzels was verwijderd, lag de taatspen bloot. Diverse specialisten konden de pen nu nauwkeurig controleren. Toen de pen in redelijke staat bleek, is de bovenkant afgevlakt en de buitendiameter van de pen gekotterd. Kees: “Kotteren gebeurt met een machinaal beiteltje dat om het object draait en bij elke rotatie een minieme hoeveelheid materiaal verwijdert. Na de behandeling blonk de pen weer als nieuw. De taatskap was ter plekke al ingemeten en op basis daarvan is de taatspen zodanig afgedraaid, dat de kap perfect paste. Na plaatsing zijn borgpennen door de taatskap in de taatspen vastgemaakt.”

Kees: “Na afloop is het werk grondig gecontroleerd. Vervolgens is de opbouwprocedure in omgekeerde volgorde uitgevoerd. Na het testen kon de sluisdeur weer open. Twaalf uur eerder dan gepland. Een hartstikke mooie klus.” Reijer: “Komend weekend volgen twee andere sluisdeuren. Alles wat we hebben geleerd, kunnen we dan toepassen. Inderdaad een mooie klus, en een bijzonder plezierige samenwerking met Rijkswaterstaat en alle onderaannemers.”