Hoe staat het met
Geveltuintjes, groene daken, tegels wippen, hagen; we zijn in Nederland lekker bezig om vanuit onze woning meer uitzicht op groen te krijgen. Maar hoe doe je dat eigenlijk bij de bouw van een nieuwe woontoren zoals Amsterdam VERTICAL? Een tuin op hoogte heeft heel wat voeten in de aarde, vertelt landschapsarchitect Fred Booy.
1. Een tuin op hoogte, wat moeten we ons daar bij voorstellen?
“Dat bewoners op alle verdiepingen, volledig rondom het gebouw, vanuit hun woning uitzicht hebben op groen. Op iedere verdieping zijn ‘plantenbakken’ geïntegreerd in de constructie met verschillende breedtes en dieptes en met een grote diversiteit aan plantensoorten waar leven op af komt. Je krijgt daardoor echt het gevoel dat je een tuin voor je deur hebt. De tuinen vormen samen een gelaagd landschap dat refereert aan de natuur in de duinen, de Bretten en moestuinen. De beplanting die bij deze thema’s horen herhalen zich een aantal keren op bepaalde verdiepingen.”
2. Hoe zitten die bakken in elkaar, waar de beplanting in groeit?
“De bakken zijn best breed en hebben verschillende dieptes. Dat heeft vooral met gewicht te maken. Ze zijn dieper aan de buitenste randen met een substraatdikte variërend van 20 tot 50 cm. Vanuit de architectuur heeft iedere verdieping een andere ‘bandhoogte’, om meer variatie in het gevelaanzicht te krijgen. Daar is de diepte van de bakken op aangepast. Onderin de bakken zitten waterretentie kratten met daarbovenop een worteldoek. Via pullen stijgt het water door het doek van onderuit het substraat in.
Welk type substraat we gebruiken (lichte of zware soort) is een zoektocht naar balans. Het liefst wil je een dik pakket met zwaar substraat, maar dat is gewoon niet overal toepasbaar. Rond de bakken zit nog een betonnen rand en een glazen balkonrand.”
3. Kwamen jullie in de uitvoering nog tot nieuwe inzichten?
“Absoluut. Je bedenkt eerst iets op papier, maar naarmate de bouw vordert loop je toch tegen praktische zaken aan. Samen met Van der Tol, een ervaren hovenier op het gebied van hoogtetuinen, hebben we veel tijd gestoken in het beplantingsplan. Wat er bijvoorbeeld is veranderd is het verhogen van het aantal heesters. Deze heesters komen op specifieke plekken met de dikste substraatlaag. In eerste instantie bedachten we de heesters dichtbij de gevel, zodat je over de heesters naar buiten van je uitzicht kunt genieten. Nu zijn de heesters meer ‘natuurlijk’ verdeeld.
We zijn ook op zoek gegaan naar wat meer robuustheid en stevigheid, door meer vanuit onderhoud te denken. Een tuin op hoogte vereist een optimale verzorging. Je weet vooraf dat sommige planten zich anders gaan gedragen dan je zou willen. Dat gaf ons het inzicht om het geautomatiseerde bewateringsysteem uit te breiden met een tweede watersysteem óp de substraatlaag. Het bewateringssysteem dat van onderuit water geeft bleek onvoldoende. Als de planten nog niet goed geworteld zijn, of de grond is kurkdroog, dan trekt dat water niet ver genoeg naar boven richting de wortels. Dat was voor mij wel een wake-up call. Het wordt steeds warmer en droger, dus alleen extra water geven bij de aanplant is te weinig. Als er planten dood gaan zit je met inboet. Inboet moet je weer vervangen en opnieuw water geven. En als je dan 19 verdiepingen hebt, dan begrijp je dat dat een enorme klus is.”
4. Dus de bewoners hoeven straks niet met de gieter rond?
“Nee, dat is onwenselijk. Dat moet professioneel gebeuren vanuit een uitgekiend beheerplan. Als we zien dat een plant echt niet aanslaat, dan kiezen we voor plan B, een wat robuustere variant. VERTICAL is de eerste vijf jaar een levend lab met een zoektocht naar de optimale verhoudingen. Wind, water, zonlicht en wortelruimte zijn belangrijke factoren die het succes gaan bepalen. Toch is het ook leuk dat bewoners op een aantal plekken dichtbij de beplanting kunnen komen. Je eigen kruiden uit de tuin knippen of uit het raam even met je handen door de rozemarijn of de dropplant gaan, dat kan straks gewoon.”
5. Is er ook rekening gehouden met de seizoenen?
“De basis van de beplanting is de wilde wingerd. Zowel tegen de gevel als aan de randen van het gebouw, waar de beplanting langs stangen de hoogte in groeit. Het zorgt in de herfst voor een prachtige rode verkleuring. Een spektakelstuk waar je speciaal voor naar Sloterdijk gaat! Er zitten honderden klimplanten zoals de kamperfoelie, clematis, klimhortensia, klimroos, blauwe regen en wilde wingerd in het gebouw, zo’n 50 tot 60 per verdieping. Dat groeit straks allemaal omhoog en krijgt in alle seizoenen een prachtige uitstraling. Kom over twee of drie jaar terug, dan zie je de tuinen op hoogte in volle glorie.”
