HAGA - De Schoone Ley, Den Haag
Goede mix & match
Vleugels? Die heeft de mens niet. Zolang de evolutie dat niet verandert, zijn bouwers afhankelijk van steigers en ondersteuning. Gelukkig kun je samenwerking wel vleugels geven, weet Heijmans. Zij maakte afspraken met leveranciers van steigers en ondersteuning. Een ontmoeting in Den Haag.
Eerst een rechtzetting. Want Icarus kon wel vliegen. Die Griekse held maakte vleugels van hout, veren en was. Hoger en hoger vloog hij. Tot hij – tegen de waarschuwing van zijn vader in – te dicht bij de zon kwam en z’n knutselwerk smolt. Hij stortte neer. Sindsdien is Icarus het symbool van hoogmoed en roekeloosheid.
Op die gevaarlijke eigenschappen valt Jan Kees Langezaal van Heijmans niet te betrappen. Als hoger veiligheidskundige vertrouwt hij slechts op goede ontwerpen, deugdelijk materiaal en veiligheidsprotocollen. Maar de praktijk kan weerbarstig zijn. “Nadat een steiger een groen label heeft gekregen, kan er in de verschillende bouwfases nog van alles misgaan. In de top vijf van GO!-meldingen (het veiligheidsprogramma van Heijmans) staan onveilige situaties op en met steigers op nummer één.”
Hij kent de verhalen uit de praktijk: “Een afbouwer die een leuning van een steiger weghaalt bij het intakelen van een kozijn, maar dat niet herstelt. Of een metselaar die zonder overleg met de steigerbouwer een ankerpunt verwijdert dat in de weg zit. Maar vooral struikelen op looppaden komt voor.”
De Schoone Ley
Al vertellend loopt Jan Kees over bouwproject De Schoone Ley in Den Haag. Ooit het uitgestrekte parkeerterrein van het Haga Ziekenhuis, nu een stadsgebied in wording. Heijmans realiseert hier 464 woningen en appartementen, zo’n 3000 m2 commerciële ruimte, een overdekte stallingsgarage en een daktuin van 7000 m2. Op deelplan De Primeur na – dat deze lente zijn oplevering viert – is dit een wereld van vier zwenkende torenkranen, Ytong-blokken, Caprice-bakstenen en Safe-stempels.
Leverancier van die laatste? Safe, thuis in ondersteuningsconstructies. Een internationale speler, waar Heijmans veelvuldig mee in zee gaat, zoals bij infraproject IXAS Amsterdam en de N280 bij Roermond. Ook woningbouwprojecten staan op het to do-lijstje. In de nog lege ondergrondse parkeergarage van De Schoone Ley wijst veiligheidskundige Arwin Geschiere van Safe op de ruimte die minstens twee voetbalvelden beslaat.
Met onderkoelde trots: “Dit stond helemaal vol stempels.” Verderop zorgt een forse ondersteuningconstructie van Safe voor stabiliteit. Roodwitlint, waarschuwingsborden en hekken spreken klare taal. Afblijven, is het motto.
Hemelbestormers
De wet stelt dat je voor standaardbouw geen steigers hoeft uit te tekenen. Wel bij afwijkende ontwerpen – en die zijn er volop, als het aan Nederlandse architecten ligt. Chris van Hoek, cluster inkoper bij Heijmans, spreekt dan ook regelmatig leveranciers die onder de S van stut, steiger en steun vallen. “Een goede relatie zie je terug in veiligheid en kwaliteit”, merkt Chris.
Om de plussen en minnen in de samenwerking nog scherper in zicht te krijgen, belegde Heijmans in 2019 vier gesprekssessies met ‘hemelbestormers’. Aan tafel: mensen van het bouwbedrijf – onder wie projectleiders, uitvoerders, Chris en Jan Kees – en afgevaardigden van grote steiger- en ondersteuningsleveranciers zoals Arwin van Safe. Oogmerk? Horen welke kopzorgen en wensen er spelen, met name op het gebied van veiligheid.
Om de plussen en minnen in de samenwerking nog scherper in zicht te krijgen, belegde Heijmans in 2019 vier gesprekssessies met ‘hemelbestormers’. Aan tafel: mensen van het bouwbedrijf – onder wie projectleiders, uitvoerders, Chris en Jan Kees – en afgevaardigden van grote steiger- en ondersteuningsleveranciers zoals Arwin van Safe. Oogmerk? Horen welke kopzorgen en wensen er spelen, met name op het gebied van veiligheid.
Stemverheffing
De sfeer was goed en constructief, stellen ze. Maar er klonken ook verzuchtingen. De grootste? “Ontbrekende informatie, waardoor je niet goed kunt calculeren”, zegt Arwin. “Nog te vaak krijg je een pak tekeningen met de vraag om een prijs te maken.” Zo ontstaan offertes die niet altijd volledig zijn. Dat botst met fair practice – de ene onderaannemer is alomvattender dan de ander – en leidt uiteindelijk tot stemverheffing op de bouw. Want daar krijg je discussies tussen de uitvoerder en de monteurs van de steiger- of ondersteuningsleverancier.
Puzzelen
Dat kost tijd, geld en humeur, wat Chris begrijpt: “Een onderaannemer wil weten wat de belastingen in elke bouwfase zijn. Gaat het alleen om een betoncasco? Of wordt er nog van alles op gestapeld?” Onmisbare informatie, bevestigt Arwin: “Gaat het om een loopvloer, tussenvloer of montagevloer? Hebben ze tussentijds een andere functie? Maar ook: waar komen de torenkranen te staan? En hoe ga je demonteren?”
Puzzelen is het. Mooi werk, erkent Arwin. Maar hij wil graag vroegtijdig logistieke consequenties kennen – op apekooien zit hij niet te wachten. “De parkeergarage hier heeft twee lagen”, wijst hij. “De hellingsbaan is als laatste gestut. Maar we moeten met ons materieel wel naar buiten kunnen. Als je daar niet bij stilstaat, klopt je calculatie niet. Dan heb je onnodig gedoe.”
Het moet onze expertise zijn om zo veel mogelijk risico uit een werk te halen.
In het slechtste geval ruikt gedoe naar jodium. Want ongelukken kunnen op de loer liggen als Arwin en zijn collega’s te weinig info krijgen: “Stel dat rondom ondersteuningen looproutes nodig zijn. Dan wil je dat weten en kunnen calculeren.”
Toch is niet alles te voorzien, erkennen ze alle drie. Jan Kees put uit de praktijk: “Het gebeurt nog te vaak dat timmerlui een tijdelijk vloertje in een ondersteuning als zaagplek inrichten. Of een dakdekker gebruikt een steiger als valbescherming, zonder dat het aan veiligheidseisen voldoet.”
Checklist
Het goede nieuws voor 2020: de vier gesprekssessies hebben heldere werkafspraken opgeleverd. Waar mogelijk gaat Heijmans tandjes bijzetten. Chris: “Het moet onze expertise zijn om zo veel mogelijk risico uit een werk te halen. Dat kan als we onderaannemers maximaal informeren. Verder kunnen we kennisdragers aanspreken. Die hebben we in huis, zowel bij infra als bouw en techniek."
"Daarnaast gaan we kwaliteits-infobladen gebruiken. In de woningbouw zijn die er al voor diverse onderwerpen, maar nu ook een voor steigers. Ondersteuning gaan we onderbrengen in de infobladen voor bijvoorbeeld in werk gestort beton en breedplaten.”
Een vaste checklist zal eveneens zoden aan de dijk zetten, voorziet Jan Kees. “Voortaan sturen we steigerbouwers en ondersteuningsbedrijven een COAS-formulier. Zo wordt helder welke acties in elke bouwfase nodig zijn – van Calculatiefase en Offertefase tot Aanvang Tekenwerk en Startbespreking.”
Voldoening
De overtuiging van alle drie: veiligheid begint letterlijk en figuurlijk met een stevig fundament. Tot die basis behoort de Heijmans Steigerrichtlijn, die recent in gebruik is genomen. Jan Kees: “In die richtlijn zijn keuzes vastgelegd, die landelijk gelden. Zoals? Er dienen altijd tekeningen van de steiger te zijn, alle verankeringen moeten rood gemarkeerd zijn, op de bouwplaats komen borden met steigerspelregels – zoals je die ook voor zaagwerkplaatsen hebt – en we gebruiken externe trappentorens.” Tot voldoening van Arwin, die nog te vaak meemaakt dat ladders of kruiwagens inwendige looppaden blokkeren.
Als het aan de mannen van Heijmans ligt, zetten ze hun gesprekken met andere disciplines voort. “In 2017 zaten we aan tafel met onderaannemers uit het grondverzet, in 2019 en 2020 met de steigerbouwers, maar ook de gevel-, dak- en afbouwers. We kijken nu wie we voor de tweede helft van 2020 willen uitnodigen”, zegt Chris. Het is de les die uitstijgt boven project De Schoone Ley: niet alleen steigerpijpen kun je verankeren. Ook samenwerking.
