De grond kan dicht blijven

Renovatie drinkwaterleidingen

In de Nederlandse grond ligt zo'n 35.000 kilometer aan drinkwaterleidingen die in de jaren zestig en zeventig zijn aangelegd. Ze naderen het einde van hun levensduur en zijn aan vervanging toe. Een leiding die door een weiland loopt, saneer je het goedkoopst door een sleuf te graven, de leiding eruit te halen en een nieuwe terug te plaatsen. Loopt de leiding onder een kruispunt of bestrating, dan is het een ander verhaal. Om de leidingsanering zo efficiënt – en met zo min mogelijk hinder voor de omgeving – uit te voeren zijn verschillende sleufloze technieken beschikbaar.

Daarbij hoeft niet de grond over de lengte van de leiding te worden opengemaakt; een aantal schachten (putten) volstaan. Bij pipe cracking wordt een nieuwe leiding door de oude leiding geleid, de oude leiding wordt daarna gebroken en in stukken via een schacht naar boven gehaald. Deze methode leent zich voor ijzeren leidingen, maar niet voor betonnen leidingen die asbestcement bevatten. Door pipe cracking zouden de asbestvezels in de grond en het grondwater terechtkomen. Geen optie dus.

Kousmethode voor drinkwater

Ook voor het saneren van betonnen drinkwaterleidingen bestaat sinds kort gelukkig een sleufloze methode: een met hars geïmpregneerde kous die in een bestaande leiding wordt uitgerold. De techniek wordt al sinds de jaren zeventig van de vorige eeuw gebruikt bij het vervangen of repareren van rioleringen. Maar ja, daarbij gaat het dus niet om schoon water. Het Nederlandse drinkwater staat bekend om haar kwaliteit, die gewaarborgd wordt door strenge veiligheidseisen. Die eisen worden niet alleen aan het drinkwater zelf gesteld, maar ook aan alle producten en materialen die ermee in aanraking komen. In een drie jaar durend samenwerkingsverband tussen de Limburgse drinkwaterproducent WML, Brabant Water, Heijmans, DSM, Insituform en Waverail werd de kousrelingmethode geschikt gemaakt voor drinkwatertoepassing: Hydrofit.

Zo werkt het

Op de plek van de te renoveren drinkwaterleiding wordt een intredepunt gegraven: een putschacht met een oppervlakte van ongeveer drie vierkante meter. Als de waterleiding in beeld komt, wordt een deel ervan verwijderd. Een meter of 125 verderop wordt een uittredepunt gegraven. De schachten krijgen een veilige sleufafkisting zodat de grond niet inzakt. Bij het intredepunt wordt een preliner ingebracht, een soort vuilniszak die dient als waterdichte afsluiting tussen de oude buis en de harskous. De kous wordt onder luchtdruk soepel uitgerold over de preliner. Daarna wordt de kous aangesloten op een druktoren van een meter of zeven hoog. Hierdoor blijft het systeem continue onder een lichte waterdruk staan van zo'n 0,7 bar.

Er wordt een watercirculatiesysteem op gang gebracht zodat het water in een aantal fases op een temperatuur komt van tachtig graden. Door opwarming van de hars ontstaat een chemische reactie en wordt de hars hard; de nieuwe waterleiding is een feit. Op deze manier grijp je – in tegenstelling tot pipe cracking – minimaal in op de betonnen buis en blijft het vrijkomen van asbest beperkt tot een kleine, beschermde omgeving. De eerste drinkwaterleidingsanering ter wereld door middel van de ondergrondse kousmethode is net afgerond: in de Sittardse wijk Hoogveld drinken de inwoners binnenkort water uit die leiding.

Diameter

Bij de kousreliningmethode rijst de vraag hoeveel renovaties zo'n drinkwaterleiding aankan: elke keer wordt de diameter van de pijp toch kleiner? Dat klopt, maar de wanddikte van de nieuwe harsleiding is gering, in Sittard slechts zeven millimeter. De huidige drinkwaterleidingen hebben een veel ruimere diameter dan nodig: vroeger gebruikten mensen grotere hoeveelheden water dan tegenwoordig met onze waterbesparende kranen, douchekoppen en zuinige (vaat)wasmachines. De leidingen kunnen wat de diameter betreft nog wel een paar renovaties verdragen. Een nieuwe leiding van hars gaat tachtig tot honderd jaar mee.

Doorontwikkelen

Drinkwaterkousrelining staat nog in de kinderschoenen. Op dit moment kan een kous van 125 meter worden uitgerold. Die lengte wil men oprekken. Bij het volgende project wordt gestreefd naar een saneringstraject van tussen de 150 en 200 meter. Ook worden er methoden ontwikkeld om waterleidingen te kunnen vervangen waar huisaansluitingen aan zitten.

Voor- en nadelen

Voordelen

• Een waterleiding hoeft niet te worden opgegraven, dat scheelt verkeershinder en omleidingen.
• Als de waterleiding onder een kruispunt of drukke weg loopt, is het goedkoper dan opgraven.
• De nieuwe waterleiding met kunsthars wordt een zelfstandige, nieuwe waterleiding.
• Sterke vermindering van het aantal verbindingen tussen delen van de leiding (verbindingspinten zijn zwakke schakels).
• Geen verwijdering, transport en stortkosten van de AC buisleidingen.
• Geen extra aanlegruimte nodig voor een nieuwe leiding; dat is gunstig voor de overvolle ondergrondse stedelijke infra.
• Geen maatregelen en stortkosten van mogelijke vervuilde bodem, waar tevens schone grond weer aangeleverd moet worden, ter aanvulling van de gegraven sleuf.
• Sterke vermindering van kosten voor bestrating en de bijbehorende zetting van de sleuf.

Nadelen

• Kostbaarder t.o.v. traditionele buismaterialen zoals pvc of modulair gietijzer.