Water is een centraal thema in de loopbaan van Mario Jacobs. In de zeven jaar dat hij wethouder is deed hij de liefde voor groen en blauw opbloeien in zowel zijn organisatie als in de stad. Hij laat een klimaatadaptief Tilburg achter, en verbreedt nu zijn werkterrein als dijkgraaf bij waterschap Aa en Maas.
1. Vertel eens, waarom wilde je op deze plek in Tilburg afspreken?
“Wat we op de Thomas van Aquinostraat deden, willen we in heel Tilburg doen: straten die aan onderhoud toe zijn, klimaatadaptief herinrichten. Parkeerplaatsen en asfalt waar mogelijk inruilen voor groen en waterbuffers. Er ligt nu een wadi met looppad, er staan fitnesstoestellen, speelelementen en een bankje, zodat dit een ontmoetingsplek voor de wijk is geworden. De bewoners van de zorginstelling ernaast kijken op het groen, hun tuin sluit aan op dit park. Omdat ze zijn betrokken bij ontwerp en onderhoud, voelen ze zich mede-eigenaar van deze plek.
Ook is de weg hier ‘op één oor gelegd’. Traditioneel loopt regenwater aan weerszijden van de weg in goten, wij sturen het naar de wadi. Daar zijgt het vervolgens in, zakt het langzaam in de bodem. Op andere plekken in Tilburg leggen we wadi’s aan met een afvoer. Staat het water te hoog, dan voeren we het alsnog af. Maar niet naar de riolering.”
2. Waar gaat het dan naartoe?
“Naar De Blauwe Ader. We werken al een tijd aan dit gescheiden rioleringssysteem, voor vuil water van bewoners en bedrijven, en schoon hemelwater. Dat laatste houd je liever zo lang mogelijk vast, maar is er teveel door bijvoorbeeld piekbuien, dan slaan we het over naar De Blauwe Ader. Zo leiden we kostbaar hemelwater naar de randen van de stad, waar het kan worden gebruikt voor natuur en landbouw.
Aan drie kanten van de stad leggen we de komende jaren waterparken aan. Teveel aan regenwater uit de stad vangen we hier op. Ook maken we water uit de rioolwaterzuiveringsinstallatie nog schoner, via een waterharmonica, een moeraszone met zuiverende planten. Bij natuurgebied De Brand houdt ons overtollige water het grondwaterpeil in stand en verbetert het de biodiversiteit. Tegelijkertijd gebruiken boeren het om hun land te irrigeren.
De waterparken zijn bovendien ontworpen als recreatiegebieden en verwijzen naar ons erfgoed. Vroeger lagen hier immers de zogenaamde vloeivelden, waar de Tilburgse industrie afvalwater liet bezinken. Met vervuilde grond tot gevolg. Nu willen we ons overtollig water op een goede manier inzetten, de stad laten fungeren als waterbron.”
3. Klinkt goed! Hoe krijg je klimaatadaptieve maatregelen tussen de oren?
“Een hoosbui is heel effectief. Toen ik in 2014 wethouder werd, stond bij bewoners van Tilburg-Noord het water in de huiskamers tot aan de knieën. Dan is er urgentie, ziet iedereen dat er iets moet gebeuren. Dus als er nu een straat open moet, stellen alle afdelingen binnen de gemeente de vraag hoe die klimaatadaptief is te maken.
Klinkt gemakkelijk, maar kostte me best wat jaren hoor. Wethouder ben je immers nooit alleen, je succes staat of valt met de samenwerking met anderen, zoals woningcorporaties, lokale ondernemers en natuurlijk de Tilburgers zelf. Zij zijn immers de baas over hun eigen tuinen en moeten zelf de tegels er uittrekken. We hebben daarvoor veel bewustwordingsacties opgezet, rond regentonnen, geveltuinen en groene daken. Bij lokale tuincentra zijn klimaatpleinen ingericht, waar je alles kunt leren over groene daken en ‘blauwe tuinen’.
In de afgelopen zeven jaar zie ik een kentering, mensen vragen nu zelf om dit soort maatregelen en groen in hun buurt. Elk jaar groeit de wachtlijst voor geveltuintjes. Sommige bewoners wachten dat niet af en gaan zelf aan de slag. Zolang dat buiten de ringbaan is, mag het. Daarbinnen liggen er zoveel kabels en leidingen onder de grond dat wij het als gemeente liever zelf doen.”
4. Hoe maken jullie ondergronds de ruimte?
“Dat is behoorlijk complex, want er ligt een spaghetti aan kabels, leidingen en wortels. Bij een aantal straten die aan onderhoud toe zijn, kiezen we voor een radicale aanpak en vragen we de bouwers alle kabels op te pakken en naar een kant van de straat te brengen in een kabelgoot. Zo speel je ruimte onder de grond vrij voor bomen. We leggen zoveel mogelijk infiltratiekratten aan onder de tegels die we terugleggen, als waterbuffer en als noodvoorraad voor de bomen. Dit is een kostbare aangelegenheid, dus op de meeste plekken bedrijf je acupunctuur. Voeg je kleine speldenprikjes groen toe, zoals in boomkorven. Wordt door de bewoners wel enorm gewaardeerd.
Bij nieuw aan te leggen plekken hanteert Tilburg nu de regel dat er 60 millimeter hemelwater per vierkante meter op eigen terrein moet worden opgevangen. Als ontwikkelaar mag je dus niet al je hemelwater zomaar afvoeren naar het riool. Hoe je dit opvangt, schrijven we niet voor, als het maar gebeurt.”
5. Waar komt je drive voor werken met water vandaan?
“Ik doe dit omdat ik Tilburg toekomstbestendig wil maken en een leefbare wereld achter wil laten. Doen we niets, dan hebben we een probleem. Ik kijk tevreden terug op mijn wethouderschap als in 2050 Tilburg een stuk groener en blauwer is. Nu al zie ik dat er anders wordt gedacht over groen en mobiliteit, dat is pure winst. Vroeger loste je verkeersproblemen op met extra asfalt, nu staat de mens centraal en welke oplossing kwaliteit toevoegt aan je stad.
Straks als dijkgraafkijk ik naar de rol van water in een groter gebied: hoe houden we het beter vast, waar moet het snel afgevoerd, hoe dien je de belangen van boeren, bedrijven, natuur en inwoners het beste? Ik vind het mooi dat de positie van waterschappen zo is veranderd. Tien jaar geleden sprak men over opheffing, nu zijn ze in de lead als het gaat om onze ruimtelijke ordening.”
Neem contact met ons op
