Dijkverbetering Schoonhovenseveer – Langerak
Ontspannen achter de dijk
Een dijk continu versterken: daar worden collega's Ricardo van der Kroon en Ralf Smits van Heijmans elke dag toe uitgedaagd. Samen met Waterschap Rivierenland verbeteren zij de zeven jaar oude Waterontspanner-innovatie langs de Lek.
Onder een felle winterzon, af en toe bedreigd door regenwolken, jaagt een harde wind over de Lek bij Groot Ammers. Een brede dijk maakt dit karakteristieke plaatje van het Zuid-Hollandse rivierenlandschap compleet. In de luwte achter de waterkering blikken Heijmans-collega’s Ricardo van der Kroon en Ralf Smits tevreden rond op de rustplek voor wandelaars langs de Nieuwe Hollandse Waterlinie.
Die ligt er goed bij: kersenbomen vol knoppen, netjes onderhouden groen, proper picknickmeubilair en een naar behoren werkende waterpomp. De pomp toont, vergezeld door een informatiebord, hoe de rivierdijk tussen Schoonhovenseveer en Langerak is versterkt. In plaats van drinkwater geeft de pomp grondwater, aangevoerd vanuit de Lek.
De Waterontspanner staat in verbinding met het grondwater onder de dijk en werkt zo als een soort overdrukventiel. Het laat het teveel aan wateroverdruk onder en achter de dijk afvloeien via leidingen naar de sloten. Zo wordt voorkomen dat de grond achter de dijk gaat opdrijven en de dijk kan bezwijken.
Wind in de rug
Innovatieve versterkingsoplossingen als de Waterontspanner hebben al een tijdje de wind in de rug. Nederland staat namelijk voor een enorme opgave, alle waterkeringen moeten in 2050 weer voldoen aan nieuwe eisen rond waterveiligheid. Traditionele versterkingstechnieken als damwanden en verbredingen zijn vaak te kostbaar en te traag. “Met die technieken alleen gaan we deze opgave gewoon niet redden”, vertelt Ricardo. Waterschap Rivierenland heeft voor dit dijktraject de kennis van bouwbedrijven ingezet en het versterkingsplan met de Waterontspanner van Heijmans, De Vries & van de Wiel en Movares is tussen 2014 en 2016 gerealiseerd.
Lef tonen
“Zo’n innovatie is voor een waterschap spannend”, vertelt Ricardo, die al sinds het begin betrokken is bij dit project. “Een innovatieve techniek zoals de Waterontspanner heeft zich nog niet zo bewezen als traditionele technieken hebben gedaan. Een ander punt is het onderhoud dat bij de Waterontspanner komt kijken, daar was nog geen ervaring mee. Een waterschap moet bij oplevering zeker weten dat hun dijk weer veilig is, maar ook veilig blijft. Onze berekeningen en onderhoudsvisie gaven hen toch het vertrouwen. Mooi dat zij echt lef toonden!”
Vertrouwen
Onderaan de Veersedijk bloeide blijkbaar een mooie relatie op, want Waterschap Rivierenland besloot pas de samenwerking met Heijmans nog vijf jaar voort te zetten in een beheer- en onderhoudscontract. De voorzet die hier in 2014 voor was gegeven, kon nu worden ingekopt. Ralf: “Het leuke aan dit contract is dat we het gezamenlijk konden schrijven. Omdat dit een nieuw systeem is, bestaan er geen referentieprojecten en kan een waterschap onze aanpak niet toetsen op marktconformiteit. Dus is er, naast je gedeelde kennis en ervaring, echt vertrouwen nodig tussen opdrachtgever en opdrachtnemer.”
Dat vertrouwen wordt vooral buiten opgebouwd, vertelt Ralf. “Je neemt de projectmanager van het waterschap mee op onderhoudsrondes om te laten zien wat er bij het werk komt kijken.” De ruimte die er in asset managementprojecten is om samen met de klant het werk te verbeteren, geeft hem veel voldoening. “Het mag er wellicht minder spectaculair uitzien, want groots materieel komt er vaak niet aan te pas, maar in beheer- en onderhoudscontracten kun je geleidelijk vernieuwen. Onder druk van opleverdata en boetes is het bij nieuw te bouwen werken vaak lastig innoveren.”
We trainen het waterschap in hoe ze de Waterontspanner steeds efficiënter kunnen beheren. Zo pak je een rol als kennispartner.
Gemeenschappelijk belang
Het handjevol bewoners aan de Veersedijk kent Ricardo inmiddels goed. “Omdat de uitstroomputten naar de slootjes achter hun tuinen liggen, komen bewoners tijdens ‘t werk vaak naar je toe met vragen. Tevreden omwonenden zijn voor Rivierenland erg belangrijk, maar ook voor het draagvlak van onze innovatie. In omgevingsmanagement hebben we een gemeenschappelijk belang.”
Tips van bewoners leidden tot de eerste doorontwikkeling van de Waterontspanner, blijkt bij een uitstroomput. Ralf: “Omdat het pijpje van de waterafvoer boven de put hing, hoorden bewoners continu gedruppel in de tuin. Dat was simpel opgelost met een langer pijpje.” Ricardo vult aan: “Het is een uitdaging om tijdens de onderhoudsperiode continu te blijven leren van de ervaringen die je opdoet. Aan de hand van deze ervaringen kun je doorontwikkelen.”
Dijkdata
We zwaaien naar de bewoner die door zijn raam de Heijmans-ploeg in de gaten houdt en lopen naar een meterkastje halverwege de helling. Hier duiken de sensoren op die aan de buizen in de dijk zijn gekoppeld, wijst Ricardo. Via een internetverbinding geven deze de actuele waterdruk door. Heijmans zet dit vervolgens om in gemakkelijk afleesbare dashboards. Deze data zorgen voor bewijslast: doet de Waterontspanner wat hij belooft? “Dit is de stevige basis onder je onderhoudscontract”, aldus Ralf.
Een dijk die wordt beheerd door een bouwbedrijf is uniek, volgens Ricardo. “Meestal onderhouden waterschappen zelf hun waterkeringen. Nog unieker is dat Heijmans het waterschap nu opleidt voor toekomstig onderhoud.” Dat doen ze met een zelf ontwikkeld opleidingstraject, dat bestaat uit meerdere cursussen en trainingen, variërend van hoe men data afleest tot aan het daadwerkelijk uitvoeren van bepaalde onderhoudswerkzaamheden. Ricardo: “We trainen het waterschap in hoe ze de Waterontspanner steeds efficiënter kunnen beheren. Zo pak je een rol als kennispartner.”
Prikkels
Uitkijkend over het donkere water van de Lek, sparren Ricardo en Ralf nog even over de vooroordelen rond assetmanagement. “Eenvoudig werk, want een poetsdoek over je areaal halen? Een grote misvatting”, stelt Ralf. Ricardo vult aan: “Elke keer dezelfde activiteiten uitvoeren is niet saai, want je wilt het steeds slimmer, sneller en beter doen. Kun je bijvoorbeeld bepaalde werkzaamheden combineren? Je gedachten staan nooit stil, je bent voortdurend aan het optimaliseren. Het is een uitdaging om aantoonbaar te verbeteren, bewijslast te verzamelen van minder tastbaar resultaat.” Daar helpt die data bij, knikt Ralf. Ricardo besluit: “Nadenken hoe onderhoud beter, goedkoper en slimmer kan, doe je samen. Deze samenwerking prikkelt het waterschap om slimmer te beheren en prikkelt Heijmans om de Waterontspanner-techniek door te ontwikkelen. In assetmanagement innoveer je verder.”
Zowel bouwers als waterschappen worden goed geholpen door datatechnologie.
