Bij de Prinses Beatrixsluis realiseren we een extra sluiskolk. Jaarlijks passeren ongeveer 50.000 schepen het rijksmonument in het lekkanaal bij Nieuwegein. De derde kolk zorgt ervoor dat de scheepvaart ook in de toekomst vlot kan passeren. Projectleider Mark van den Hurk vertelt wat er komt kijken bij het werken aan een monument.
“Als je in de buurt van een monument werkt, moet je alle bouwwerkzaamheden buitengewoon goed monitoren,” zegt Mark van den Hurk terwijl hij door de bouwput van de derde kolk loopt. “De opdrachtgever eist dat de bestaande sluis absoluut geen schade oploopt. Daarom gebruikten we het diepwand-principe en hebben we niet geheid met damwanden. Het risico op schade door hevige trillingen is anders te groot. Simpel gezegd, we hebben twee hele diepe sleuven gegraven waar het beton is ingestort.”
Wanden verankeren
Alleen het bovenste gedeelte van de diepwanden zijn nog te zien. Opvallend is dat het beton allesbehalve egaal is. Mark: “De diepwand hoeft niet mooi te zijn, hij verdwijnt straks helemaal onder water en achter de wand waar straks de schepen aanmeren. Deze werken we uiteraard wel mooi af. Dat zit immers in het zicht.”
In de bouwput is het een kakofonie van borende en trillende machines. “We plaatsen nu het systeem waarmee we de wanden aan de grond verankeren. Dit zorgt ervoor dat de wanden niet naar binnen vallen. Uiteindelijk graven we het zand tussen beide wanden weg en voilà: de derde sluiskolk is een feit. In mei 2018 moet hij klaar zijn.”
Sluisdeuren uit China
Mark staat inmiddels op het bovenste gedeelte van de steiger in de vijftien meter diepe bouwput van het buitenhoofd, waar de sluisdeuren in komen. Hij tuurt trots naar beneden, waar in de diepte zijn collega’s aan het werk zijn. “Drie weken terug begonnen we met het vlechten van de vloer in het buitenhoofd. Over enkele weken storten we de vloer. Daarna plaatsen we de kisten voor de wanden, die we in verschillende delen storten. Vervolgens plaatsen we de techniek om de sluisdeuren te bedienen, zoals de rails waar ze overheen rijden en diverse bedieningsruimten.
UNESCO Werelderfgoed
Staand bovenop het buitenhoofd heb je een waanzinnig zicht op het immense bouwterrein. Aan de lekzijde van de sluis halen graafmachines onafgebroken zand weg. Mark en zijn team maakten een nieuwe Lekdijk, nodig omdat het Lekkanaal is verbreed. “Eerst verbeterden en versterkten we de ondergrond . Daarna bouwden we de dijk in vijf lagen van zand en klei op naar de juiste hoogte. Vervolgens laten we de nieuwe dijk enkele maanden ‘zetten’. Inmiddels is de nieuwe dijk sterk en stabiel genoeg om water tegen te houden. De oude dijk is al bijna tot het maaiveld weggegraven. Begin volgend jaar graven we het laatste gedeelte weg, waarmee het Lekkanaal aan de buitenzijde van de sluis verbreed is.”
Rondom de Prinses Beatrixsluis liggen drie kazematten. Samen met het sluisje Schalkwijkse Wetering maken ze deel uit van de Nieuwe Hollandse Waterlinie. Een cultuurhistorisch erfgoed, dat niet alleen de status van rijksmonument heeft, maar ook op de lijst staat voor nominatie als UNESCO Werelderfgoed.
De monumenten zijn verplaatst om ruimte te maken voor de derde kolk en de verbreding van het Lekkanaal. “Het 1,4 miljoen kg wegende sluisje hebben we eerst in vier delen gezaagd. De sluis ligt nu 120 meter ten oosten van zijn oorspronkelijke plek in het veld.”
In originele staat
Ingeklemd tussen de derde kolk en de bestaande sluis staan drie witte monumentale huisjes. “Hier woonden vroeger de sluiswachters”, vertelt Mark. “Toen het sluispersoneel niet meer op het werk mocht wonen, zijn de huizen door Rijkswaterstaat verhuurd. Tot september 2016 hebben hier mensen gewoond. Om vandalisme te voorkomen zijn de panden dichtgetimmerd. Dat is op een kleine koperdiefstal na goed gelukt.”
Eind 2016 is een van de huizen gesloopt, omdat deze geen deel uit maakte van het originele sluizencomplex uit de jaren dertig. De drie overgebleven panden krijgen een nieuwe bestemming. “We bouwen ze om tot bedieningsruimte van de sluis. Het uiterlijk blijft intact, maar de binnenkant slopen we er helemaal uit. Begin volgend jaar moeten ze bouwtechnisch gereed zijn. Hierna monteert een van onze partners, die gespecialiseerd is in sluistechniek, zijn systemen.”
Renoveren
Als de witte huisjes af zijn is het de beurt aan het in originele staat herstellen van het bestaande complex. “Dit is gebouw U: de technische ruimte van de Prinses Beatrixsluis. Van dit gebouw halen we de bovenste verdieping eraf. Tevens gaan we de huidige, maar niet originele bedieningsruimte en loopbrug, welke in 1988 door Heijmans zijn gebouwd, slopen.”
Na oplevering van de derde kolk staat de laatste klus van het project op het programma. “Zodra de eerste schepen in de nieuwe kolk liggen, gaan we de twee bestaande sluiskolken renoveren. Denk aan betonreparaties en schilderwerk. Nadat het gehele project is opgeleverd doen we nog 27 jaar onderhoud aan het sluizencomplex.”
