Acht Abrahams en Sarah’s

De acht Carmel-flats liggen in een parklandschap. Af en toe komt een vliegtuig over, hemelsbreed ligt Maastricht-Airport drie kilometer verder. Maar hoofduitvoerder Jos Marx en projectmanager Carel Burgmans staan met beide benen op de grond. Jos werkt bij Van Wijnen Bouw; Carel bij Heijmans. In Beek zijn de twee bedrijven een bouwcombinatie aangegaan.

In hun keet hangt een AED-apparaat. Dat komt van pas: de acht flatblokken zijn zowat op. “Plattenbau uit 1968”, zegt Jos. “Oftewel prefab in het Duits.” Het zijn galerijflats van het klassieke type dat je overal in Nederland vindt. Zes woonlagen, met uitgewassen grindtegels in de gevel. Shunt-kanalen voor de leidingen, Vaillant-geisers in de keuken. Nagenoeg altijd gaat het om sociale huur.

Groen licht

De flats in Beek verlangen eigentijdsheid, zag ZOwonen. Ter lering besloot de Limburgse corporatie alvast een van de acht flatblokken grondig te renoveren. “Een slimme zet zo'n pilot”, vindt Carel. “Dit gaf zicht op de bouwkundige zaken en logistiek, maar ook op planningen, budgetten en het samenspel met bewoners.” De pilot, die begin 2017 plaatsvond, verliep succesvol. ZOwonen gaf groen licht om ook de andere flats aan te pakken. Investering: 25 miljoen euro.

Een ingrijpende vernieuwing, bevestigt Jos. “Alle gevels, deuren, kozijnen en installaties.” Ook verricht ZOwonen een warme opname, waarbij in elk appartement de staat van de keuken, badkamer en toilet wordt beoordeeld. Waar nodig leidt dat tot verbeteringen. “Dat is bij zo’n tien procent van alle flatwoningen het geval”, schat Jos.

Paleisjes

De gefaseerde renovatie, die tweemaal vier flatblokken omvat, duurt in totaal twee jaar. Logistiek is het een flinke uitdaging. Tijdens de werkzaamheden – zo’n zestien weken per flatblok – verhuizen de bewoners niet. Wel kunnen liefhebbers gebruikmaken van een van de twee wisselwoningen elders in de flats. “Maar de animo daarvoor is klein”, zegt Jos. “Veel mensen hebben van hun woning een paleisje gemaakt. Dat verlaat je niet snel. Zelfs degenen die in nachtdienst werken, blijven het liefst op hun eigen plek. Hoe laat wij beginnen? Half acht.”

Ondanks de overlast staan bewoners toch vierkant achter de renovatie. Wettelijk moet zeventig procent voor akkoord tekenen, maar in Beek ligt dat aanzienlijk hoger. “We hebben nu al vijf blokken waar het zelfs honderd procent is”, weet Carel.

Levendig

Op inspectie. Aan hekken, op liftdeuren: overal hangen geprinte A4tjes met het 06-nummer van Jos. “Dat geeft bewoners rust. Eén nummer, één vast contact. Ze weten bij wie ze moeten zijn.” Ook buiten werktijden is hij bereikbaar. “Afgelopen zaterdag kreeg ik een telefoontje over een lekkage. Ik heb de loodgieter gebeld. Later bleek dat de wasmachine van de bewoner kapot was. Loos alarm, maar voor bewoners is het echt een geruststelling dat ze iemand kunnen bereiken. Dat telt.”

Bij flatgebouw F laat een vrouw een pitbull uit. Verderop staat een bakfiets met vlaggetjes. Het illustreert de gemêleerde bewonersgroepen van de Carmel-flats, waar leeftijden, nationaliteiten, opleidingsniveaus en beroepen flink uiteenlopen. Dat maakt het werk extra levendig, stellen Jos en Carel.

Eerstgenoemde: “Je komt bij iedereen over de vloer. Naast hoofduitvoerder ben je ook regelmatig sociaal werker. Als iemand weinig zelfredzaam is, help je een handje. Tijdje geleden nog: een bewoner op hoge leeftijd, die amper besef had van wat de renovatie inhield. Naar het woonzorgcentrum kon of wilde hij niet. In overleg met ZOwonen hebben we zijn post gesorteerd, het huis gepoetst en de was voor hem gedaan. Dat krijgen we vergoed. Maar belangrijker: je laat zien dat je oog voor bewoners hebt.”

Van sociale warmte naar fysieke warmte: elk woonblok krijgt een nieuwe verwarmingsinstallatie, die uit vijf HR-ketels bestaat. Ook pakken Heijmans en Van Wijnen de buitengevel aan. Een dik pakket van Tempex, mortelweefsellaag en steenstrips waarborgt goede isolatie. Tegen de oude houten kozijnen plaatsen de bouwers nieuwe exemplaren van kunststof. In combinatie met de nieuwe deuren, opgeknapte balkons en nieuwe centrale entree geeft het elk blok een frisse uitstraling. Bovendien krijgt elke woning vier zonnepanelen op het dak.

Van F naar A

In het streven naar gasloze appartementen biedt ZOwonen haar huurders de kans om op elektrisch koken over te stappen. “Dat past in een landelijke trend. Het is duurzamer, maar ook veiliger. Zeker voor ouderen”, merkt Carel op. “Bovendien heb je geen verbrandingsgassen meer in huis.” Zo’n 85 procent maakt de overstap. Dankzij alle renovatiemaatregelen wijzigt het energielabel van de Carmel-flats van F in A.

Meer vrolijks: elk blok krijgt nieuwe vluchttrappen, tien zwaluwgaten-met-nestelruimte en vier vleermuizenkastjes. Carel: “In overleg met de ecoloog van Heijmans maakten we een plan van aanpak. Tijdens de renovatie krijgen alle fladderaars vervangende huisvesting, nadat we de ‘illegale’ nestelplekken met behulp van hoogwerkers hebben dichtgemaakt.” Jos wijst op een grasveld, waar een houten vleermuizenhotel op een hoge paal staat. Het bordje ‘Zimmer frei’ ontbreekt. Volgens Jos en Carel heeft het al gasten.

Spreekuur

Iets verderop staat blok C, dat als eerste klaar was. Hier richtte ZOwonen een modelwoning in. Heijmans, Van Wijnen en de corporatie houden er elke dinsdagnamiddag spreekuur. Jos: “Aantal bezoekers de laatste keer? Negen, van wie twee louter uit nieuwsgierigheid. Dan horen ze van anderen hoe mooi het is geworden. Maar de meesten komen met praktische vragen: kan ik straks elektrisch koken? Wat voor zonwering krijgen we? Kan ik m’n rolluiken houden?”

De Carmel-flats ontlenen hun naam aan een Hebreeuws woord, dat ‘wijngaard van God‘ betekent. Tijd om een fles op de goede afloop te ontkurken? Dat is nog een tikje te vroeg. In december 2019 verwachten Heijmans en Van Wijnen klaar te zijn. Maar proosten zullen ze, op een project waar sociale betrokkenheid en bouwkundig vernuft samengaan.