Hoe staat het met... Bikescout

De dubbele vergrijzing van Nederland vergroot de kans op ongevallen. Het percentage verkeersdeelnemers boven de 65 blijft stijgen. Veel senioren gaan of blijven fietsen. Hun zintuiglijke vermogens en reactiesnelheid zijn echter minder goed. Dat kan letterlijk botsen met drie ontwikkelingen: toenemende verkeersintensiteit en de opmars van enerzijds snelle e-bikes en speed-pedalecs en anderzijds elektrische auto’s die je amper hoort.

In 2018 turfde Stichting Wetenschappelijk Onderzoek Verkeersveiligheid 678 doden in het Nederlandse verkeer, onder wie 228 fietsers. Dat is een derde. Verhoudingsgewijs zijn veel verkeersdoden zeventigplusser. 

Veel ongevallen doen zich op kruispunten voor: jaarlijks zo’n 20.000, waarvan 16.000 met gewonden. Dat leert analyse van het bestand geregistreerde ongevallen Nederland van Rijkswaterstaat over de periode 2016-2018. In dat tijdvak steeg het aantal dodelijke kruispuntslachtoffers van 147 naar 172. Vooral fietsers zijn het haasje.

In dat besef gaat de gemeente Veenendaal in 2020 nog twee kruispunten van Bikescout voorzien. Ook elders gooit Heijmans hoge ogen met dit oversteeksysteem. Bikescout vind je inmiddels onder andere op kruispunten in Westland, Apeldoorn, Leidschendam, Beerse (België) en Eindhoven. Op één druk kruispunt, dat in laatstgenoemde stad met Bikescout is uitgerust, daalde het aantal geregistreerde ongevallen van vijftien in 2015 – waarvan sommige met ernstig letsel – naar nul vanaf 2017. Nog altijd staat de teller op nul.

Kwart over zes ’s avonds. Aan de hemel boven kruispunt Brederodelaan/De Monding in Veenendaal staat inmiddels een waterig maantje. Op een fiets nadert een vrouw met een duopassagier. Ze mindert vaart, versnelt weer – tempoverandering die Bikescout detecteert. Enkele seconden later knippert de led-verlichting in het asfalt. Een blauwe Renault Twingo die – eufemistisch geformuleerd – niet met een slakkengang nadert, stopt tijdig. Op de vluchtheuvel vertelt de fietster dat ze de nieuwe situatie een verbetering vindt.

Anneke van Langerak (50) uit Veenendaal: “Mijn zoon Harm zit hier vlakbij op een zorgboerderij. Halen, brengen: bij elkaar fiets ik toch wel zo’n driehonderd kilometer per maand. Ik let altijd op. Maar dan kan nog kan het fout gaan.” Ze wijst naar de led-lampjes die weer knipperen en de nadering van een jogger markeren: “Dit is toch wel stukken veiliger zo.”

Naast gemeenten en provincies – onder meer Zuid-Holland – zien ook verzekeraars de zegeningen van Bikescout. In 2019 liet Centraal Beheer Achmea de in-/uitrit van haar eigen kantoor in Apeldoorn van een Bikescout voorzien. In Tilburg past Interpolis het systeem toe bij de uitrit van haar parkeergarage aan de drukke Spoorlaan.

Zowel fietsers als automobilisten waarderen Bikescout. Dat leren gebruikersonderzoeken uit 2018 die in Veenendaal en – in samenwerking met TU/e – in Eindhoven zijn uitgevoerd. Nagenoeg eensluidend stellen fietsers en automobilisten dat Bikescout de oversteek en de voorrangssituatie veel duidelijker maakt en dat fietsers beter zichtbaar zijn.

In 2019 deed landelijk kennisplatform CROW onderzoek naar gedrag en veiligheid op kruispunten in Nederland waar fietsers voorrang hebben. Op tien kruispunten, waaronder dat in Veenendaal, zijn data met behulp van camera-observatie verzameld. Nog eens 105 kruispunten zijn anderszins geanalyseerd. Begin 2020 zullen het rapport en de aanbevelingen verschijnen.

Robert Hulshof, projectmanager Verkeer & Veiligheid, houdt zijn kruit nog droog. Wel stelt hij: “Een toevoeging aan een kruispunt die de attentie vergroot, is een goede toevoeging. Onder een conditie: het moet geen circusattractie met toeters en bellen zijn. Maar dat is Bikescout niet.”

Terug naar Veenendaal, half zeven. Een jonge vrouw steekt het kruispunt over. Een naderende Volvo en Volkswagen stoppen tijdig. Ook al fietst ze zonder verlichting, toch hebben de automobilisten haar dankzij Bikescout opgemerkt. Activiteitenbegeleidster Japke Commelin (24) uit Ede lacht verontschuldigend: “Sorry hoor, dit is de fiets van m’n zus. Ik wist niet dat haar licht kapot was.” Elke dag rijdt ze minstens 24 kilometer. Altijd waakzaam: “M’n vertrouwen in andere verkeersdeelnemers is nogal beschadigd. Chauffeurs hebben je niet altijd in de gaten. Maar hier durf ik rustig over te steken.”