Verhalen

De tijdlijn van asfalt

Van asfaltmeer tot wetenschap

Asfalt is ouder dan je denkt. Het ontstond op plaatsen waar aardolie door spleten in de aardkorst aan de oppervlakte kwam en zich mengde met stenen en zand. De vluchtige delen uit de olie verdampten en het zwaardere dikke stroperige restproduct, bitumen, bleef liggen. 

753 v.Chr.

Het woord asfalt is afgeleid van het Griekse asphaltos (άσφαλτος). De Romeinen noemden het asphalton en gebruikten het om hun baden en aquaducten waterdicht te maken. De eerste asfaltweg lag in de stad Babylon. Waarschijnlijk zat er alleen asfalt in de onderlaag. De toplaag bestaat uit aan elkaar ‘gemetselde’ kalksteenplaten.

1595

Pitch Lake

De Britse ontdekkingsreiziger Sir Walter Raleigh ontdekt Pitch Lake, een natuurlijk asfaltmeer in Trinidad en Tobago. Hij gebruikt de stroperige substantie om zijn schepen waterdicht te maken.

1870

Eerste asfaltbeton

De Belg Edmund J. Desmedt patenteert het eerste echte asfaltbeton. Hij werkt in de VS aan de Columbia Universiteit in New York City. Hij past zijn uitvinding voor het eerst toe bij de aanleg van een nieuwe weg in Newark en later ook voor Pennsylvania Avenue in Washington, D.C. Hij gebruikt de stroop uit asfaltmeer Pitch Lake als bindmiddel.

1900

Bitumen

Uitvinder Frederick J. Warren patenteert het moderne asfalt zoals we dat nu kennen, met warm bitumen als bindmiddel. Bitumen is een dikke substantie, ontstaan als restproduct uit de olieraffinage. Nadat alle vluchtige delen, zoals LPG, benzine, kerosine, diesel en stookolie zijn gedistilleerd, blijft bitumen over.

Ingrediënten

Asfalt bestaat uit stenen, zand, vulstof en bitumen. Basalt, kalksteen en kwartsiet zijn enkele van de stenen en zanddeeltjes. Onder andere kalksteen en cement dienen als vulstof. Om modern asfalt te verwerken, moet je het verhitten. Asfalt maken is geen chemisch proces, zoals bij beton, waar het cement op water reageert. Asfalt koelt af en wordt hard.

1907

Olieraffinage

De opkomst van de auto zorgt voor de doorbraak van asfalt. Een stuwende factor is de groei van de olieraffinage. Er komt steeds meer bitumen beschikbaar.

1914

Aanleg eerste Nederlandse bitumineuze wegconstructies. In die tijd wordt het bitumen soms vervangen door teer.

1928

Heijmans aan zet

Jan Heijmans begint met de toepassing van asfalt.

1940
1945

ZOAB 1.0

Tijdens de Tweede Wereldoorlog ontwikkelt Engeland het eerste Zeer Open Asfalt Beton voor toepassing op militaire vliegvelden. Gedurende de oorlog waait ZOAB over naar Amerika. Hiermee zijn problemen met plasvorming op start- en landingsbanen na hevige regenval opgelost en kunnen vliegtuigen altijd opstijgen en landen. Ook geven beide legers opdracht om de duurzaamheid van asfalt te verbeteren, zodat ook zware bommenwerpers veilig kunnen landen en stijgen.

1950

De bonte trein

De rijdende Heijmans asfaltinstallatie 'De bonte trein' produceert gebitumeerd zand voor de versterking van de Zuiderzeewerken. En het asfaltinstallatieschip 'Dorus Heijmans' versterkt dijken langs de IJsselmeerpolders.

1960

De werkmaatschappij Bitumarin ziet het licht. Heijmans, de Koninklijke Maatschappij Wegenbouw en de Hollandse Beton Groep specialiseren zich in het aanbrengen van asfaltbodembescherming en het leggen van asfaltdrempels onder water, als basis voor de nieuwe dammen in het Deltagebied.

1961

Waterbouw en asfalt

Bitumarin legt diverse dammen en dijken aan. Als dijkbekleding gebruiken ze een soort ZOAB; door de open structuur kan het water bij eb uit de dijk weglopen. Zou je dit niet doen, dan drukt het water van binnenuit de bekleding van de dijk. De asfaltmatten worden als doeken over een dijk of dam gelegd. 

1968

De Jan Heijmans

Het asfaltschip 'Jan Heijmans' loopt van stapel. Zij levert een grote bijdrage aan de Deltawerken. De enorme boot legt acht meter brede en veertig meter lange asfaltmatten op de zeebodem. Deze beschermen de dijken en dammen, zodat ze niet wegzakken in de zachte zeebodem. Asfalt wordt aan boord geproduceerd. Op alle zwakke plekken in de Oosterschelde legde dit schip asfaltmatten neer. 

1972

In de Harderwijkse asfaltcentrale produceren ze het eerste Nederlandse ZOAB voor een proefvak op de Provinciale Weg S5 in Ugchelen.

1982

Zeer Open Asfalt Beton

ZOAB wordt op kleine schaal toegepast vanwege het verkeersveilige karakter. Heijmans ziet nog een voordeel van het Zeer Open Asfalt Beton: iets wat poreus is, dempt geluid. ZOAB is dus stiller dan Dicht Asfalt Beton. Hoewel geluidsoverlast voor het Rijk nog geen issue is, zet Heijmans vol in op de geluidsreductie van asfalt.

1984

In het Brabantse dorp Zeeland doet Heijmans geluidsmetingen op een weg met ZOAB. Een nieuwe wetenschap is geboren. Het blijkt dat fijnere mengsels, in combinatie met een lagere rolweerstand, het asfalt een stuk stiller maken. Echter, hoe fijner het mengsel, hoe groter de kans op vervuiling en dichtslibben van de deklaag. Een nieuwe uitdaging is geboren: hoe maak je een weg stiller zonder de andere eigenschappen aan te tasten, zoals levensduur en waterafvoer?

1987

In opdracht van het ministerie van VROM doet Heijmans wetenschappelijk onderzoek naar het stiller maken van ZOAB. Heijmans werkt daartoe samen met akoestisch bureau M+P uit Vught.

1988

Twinlay

Al het onderzoek weet de strijd tussen geluidreductie en waterafvoer niet op te lossen. Totdat ineens de oplossing opduikt : tweelaags ZOAB. Een innovatie die Heijmans 'Twinlay' doopt. De onderste laag is gemaakt van grove korrels die het water goed afvoeren. De bovenste laag heeft een zeer hoge geluidsreductie, door een fijnere korrel.

1989

In opdracht van het ministerie van VROM asfalteert Heijmans een oude start- en landingsbaan van vliegveld Welschap in Eindhoven met allerlei ZOAB-varianten, waaronder tweelaags ZOAB. Twinlay blijkt veel stiller dan enkellaags ZOAB.

1992

Enkellaags ZOAB

Enkellaags ZOAB is vanwege het verkeersveilige karakter nu de standaard op de Nederlandse snelwegen. Door de open structuur van het materiaal en de goede weerstand tegen spoorvorming, blijft er geen water op het wegdek staan. Hierdoor treedt er geen 'aquaplaning' op en heeft het verkeer geen last van slecht zicht door opspattend water.

1998

Heijmans krijgt van Rijkswaterstaat opdracht om de A4 bij Delfland met Twinlay te asfalteren. De weg kan alleen worden aangelegd omdat het asfalt zo stil is.  Het eerste stuk snelweg met tweelaags ZOAB is een feit.

2000

Stiller asfalt

Geluidsreductie speelt een steeds grotere rol in de Nederlandse wegenbouw. Daarom wordt het stillere ZOAB steeds meer en op grootschaliger projecten toegepast (zowel enkel- als tweelaags).

Asfalt tunen

Heijmans is continu bezig om asfaltmengsels te finetunen. “Tijdens de asfaltproductie draaien we aan allerlei knoppen”, vertelt innovatiemanager Gerbert van Bochove. “Vroeger verwezen opdrachtgevers naar de door hen zelf opgestelde standaardregels voor asfalt, nu ligt de focus meer op de functie van de weg. Zo waren de eisen voor het project bij de A12 Ede – Grijsoord: stroefheid, vlakheid en geluid. Voor zestien jaar moet dit stuk A12 aan alle eisen voldoen. Dit pusht innovatie om asfalt steeds beter, stiller en duurzamer te maken.”

2009

2013

2014

2015

2017

Gerelateerd aan dit onderwerp