Eén tint grijs

In opdracht van bouwcombinatie IXAS en in samenwerking met Rijkswaterstaat ontwikkelden adviseur wegbouwkunde Milad Elias, Ballast Nedam-materiaaltechnoloog Arjan Slotboom en hoofdtechnoloog Jurgen de Visser reflecterend asfalt voor de Gaasperdammertunnel.

Voor de bouw van de tunnel heeft opdrachtgever Rijkswaterstaat (RWS) een Design, Build, Finance and Maintain (DBFM) -contract afgesloten met aannemerscombinatie IXAS, een consortium met Heijmans Ballast Nedam en Fluor. “De bouwcombinatie is verantwoordelijk voor ontwerp, bouw, financiering en het totale onderhoud voor de komende twintig jaar”, legt Jurgen uit. “Dit houdt onder andere in dat bouwcombinatie IXAS de energierekening voor de Gaasperdammertunnel betaalt. Energiebesparing speelt een grote rol tijdens het project.”

“Tijdens de planfase bleek dat beter reflecterend asfalt en led-verlichting hieraan konden bijdragen”, vult Jurgen aan. “De witte steentjes in het mengsel reflecteren het licht beter, met minder lampen, minder armaturen en een minder zwaar energiesysteem als gevolg. Bijkomend voordeel is dat de lampen minder fel hoeven te branden met twintig procent energiebesparing als gevolg. Een win-win-win situatie dus.”

“Als we een nieuw mengsel ontwikkelen, kijken we eerst naar de functie-eisen en de levensduur. Onze opdracht was om asfalt te bedenken dat niet alleen licht weerkaatst, maar ook voldoet aan de functionele eigenschappen zoals stroefheid”, vervolgt Milad. “Je zoekt naar het optimum van elke eis. Door continu aan de knoppen te draaien, ontstaat uiteindelijk de juiste verhouding.”

Arjan: “Regulier asfalt bestaat grotendeels uit donkergrijze stenen. Deze zijn beproefd. Ze zijn stroef en duurzaam, maar reflecteren minder licht. Al snel bleek een witte steen de oplossing. Het juiste mengsel bleek een mix van witte en donkergrijze stenen.”

Gedurende het innovatieproces ontstonden er twijfels. Zou dit nieuwe asfalt wel twintig jaar meegaan? “In de planning van het DBFM-contract staat gedurende de looptijd één onderhoudsmoment gepland. Niemand zit te wachten op extra onderhoud.

“Bij innovaties buiten de kaders van de standaard bepalingen betrekken we natuurlijk Rijkswaterstaat bij het proces”, aldus Milad. “Samen met hen zijn we als bouwcombinatie een onderzoek gestart. In de tunnel zijn drie proefvakken aangelegd, waarna het lichtgekleurde asfalt uitgebreid is getest.

Arjan: “Stroefheid en duurzaamheid meten was niet nieuw voor ons. Reflectiewaarden bepalen was dat wel. Externe reflectiespecialisten hebben ons hierbij geholpen. De wanden, het dak, de verlichting en de weg zijn allemaal van invloed op de hoeveelheid licht in een tunnel. Met speciale meetapparatuur meten zij de lichtopbrengst één meter boven het asfalt.”

Verkeerspsychologen van Rijkswaterstaat en IXAS hadden ook een rol in het onderzoek. “Samen zijn we door de tunnel gelopen”, aldus Arjan. “Zij schrokken in eerste instantie van de enorme hoeveelheid licht. In overleg is besloten om het licht aan het begin van de tunnel zachter te zetten. En door continu met de stand van de verlichting te spelen, lukte het uiteindelijk om ook voor de rest van de tunnel tot de voorgeschreven verlichtingssterkte te komen.”

Alle uitkomsten van het onderzoek waren positief. Het lichtgekleurde asfalt bleek te voldoen aan alle eisen. Het asfalteren kon beginnen. Milad: “Na het aanbrengen van de deklaag was het wegdek niet wit maar zwart. Het bindmiddel van asfalt – bitumen - is zwart omdat het wordt gewonnen uit de olieraffinage. Daarom is het asfalt afgestrooid met witte vuursteentjes die met walsen in het oppervlak zijn gedrukt. Deze laag witte steentjes zorgt in de eerste maanden voor de voorgeschreven reflectie. Zodra de tunnel opengaat, rijdt het verkeer het bitumenlaagje met de vuursteentjes van de stenen, waarna de lichtgrijze steen weer tevoorschijn komt.”

Dat het asfalt er nu zo mooi bij ligt is ook te danken aan de asfaltploegen, aldus de heren. Jurgen: “Asfalteren in een tunnel doen we niet dagelijks. De omstandigheden zijn anders dan buiten. Zo is de ruimte beperkt en het is er warm. Sommige machines zijn speciaal aangepast voor deze klus. Omdat we zo min mogelijk stoppunten wilden, is de tunnel bijna zonder te stoppen geasfalteerd.”

“De mannen dachten goed mee hoe we het nieuwe mengsel en de witte steentjes het beste konden verwerken”, vult Milad aan. “Echt, de mannen van de asfaltploegen verdienen allemaal een pluim!”

De drie heren zien ook binnenstedelijke toepassingen voor reflecterend asfalt in de toekomst. Milad: “Het lichte asfalt absorbeert minder zonlicht, wordt zomers dus minder warm en draagt daarmee positief bij aan de hittestress problematiek.” Voordat het zover is willen ze eerst afwachten hoe weggebruikers het lichtgrijze asfalt in de Gaasperdammertunnel ervaren. “Rijkswaterstaat kan het mengsel nu voorschrijven in een contract. Mogelijk is dit asfalt straks dé standaard voor Nederlandse tunnels”, besluiten de heren trots.