Gebiedsontwikkeling is meer dan alleen stenen op elkaar stapelen. In Rotterdam Zuid voert Heijmans onder de vlag van Hart van Zuid ook een sociaal programma uit. Onderdeel daarvan is dat jonge statushouders hulp krijgen bij het zoeken naar een baan, stage of het verbreden van hun netwerk. Voor de 22-jarige Abdulsatar Saleh uit Syrië een welkome steun in de rug.
Toegegeven: gezellig was de locatie van het sociale programma van Hart van Zuid niet meteen. Of, zoals programmamanager Nina Cranen het in zuiver Rotterdams zegt: “Nogal een pleurisbende.”
De oude bowlingbaan op het Rotterdamse Zuidplein, om de hoek bij het gelijknamige metrostation, is inderdaad een ietwat afgeleefde ruimte met weinig ramen, een systeemplafond en veel beton. Ooit gleden hier zware bowlingballen over de vloer; nu vormt de langwerpige ruimte het informatiepunt en projectkantoor voor de gebiedsontwikkeling Hart van Zuid met daarin grote maquettes, een eigen theaterzaal én een gewaardeerde huiskamer voor veel jongeren uit de buurt.
Bijvoorbeeld voor de 22-jarige Abdulsatar Saleh, die twee jaar geleden vanuit Syrië naar Nederland kwam. “Ik ben hier elke dag. Om te studeren, te coachen of gewoon gezellig wat te hangen met elkaar. Het voelt niet als een instituut of kantoor ofzo; het is als thuis met mijn familie.”
Metamorfose
Rotterdam Zuid ondergaat momenteel een grootse metamorfose. Sinds 2016 is Heijmans samen met Ballast Nedam bezig om van het gebied rond Ahoy en winkelcentrum Zuidplein een bruisend stadscentrum te maken. Zo verrezen er al een zwembad, woonwijk, congrescentrum, theater, bibliotheek en is winkelcentrum Zuidplein uitgebreid. Momenteel wordt de Gooilandsingel omgetoverd tot een groene, autoluwe stadsboulevard.
Maar gebiedsontwikkeling is méér dan alleen stenen op elkaar stapelen. Opdrachtgever gemeente Rotterdam doet aan social return on investment en vroeg specifiek bij het Hart van Zuid-project om daarbovenóp een sociaal programma op te zetten. Zo kwam Nina Cranen in beeld. Zij is vanaf 2018 betrokken om dit programma voor Hart van Zuid te schrijven en te coördineren.
Brede opdracht
“Dat was in het begin best een brede opdracht, waarbij we moesten zorgen voor werkgelegenheid, talentontwikkeling en participatie,” vertelt Nina. “Hier op Zuid wonen veel kwetsbare mensen, die allerlei uitdagingen kennen. Voor hen is het niet genoeg om te zeggen: hier is een supermarkt, ga maar aan het werk. Hoe je dat dan wél doet? Daar moest het sociaal programma een antwoord op formuleren.”
Nina ging aan de slag. Ze voerde tientallen gesprekken met mensen uit de wijk en samen met partners uit het gebied, keek ze waar de behoeftes lagen in de wijk. Zo ontstond de samenwerking met Stichting Werkshop, waarvan projectleider Djawad Ahmadi later werd betrokken als coach van een van de eerste projecten onder het sociaal programma.
Djawad: “Ik ben zelf vluchteling en opperde: zullen we iets doen speciaal voor statushouders? Zij zijn vaak ambitieus, maar hebben wel hulp nodig bij het leren van de taal en het opbouwen van een sociaal netwerk. Daarom startte ik hier eind 2019 met een kleine taalles. Eerst voor vier man, maar dat groeide al snel. Van vier werden het er tien, tien werden er twintig, veertig.”
Pizza
Nina: “Daar moet ik even aanvullen dat Djawad dat met ongelooflijk veel inzet heeft gedaan. Het was geen standaard taalles; het ging over ieders cultuur, over gelijkenissen en verschillen. Hij regelde sportactiviteiten, hielp als jongeren problemen hadden met een stage, hun studie of wat dan ook. Daar ontstond echt een connectie tussen mensen. En, heel belangrijk, er werd pizza geserveerd.” Djawad lacht: “Dat was wel de publiekstrekker ja.”
De taalles werd een vast onderdeel van het officiële talentontwikkeltraject met de naam Maatschappelijke Dienst Tijd (MDT) op Zuid. Mede door corona zijn de aantallen deelnemers ‘geëxplodeerd’, vertelt Djawad. Uiteindelijk stapten er totaal zo’n tweeduizend jongeren de oude bowlinghal binnen. Eén van hen was Abdulsatar. “Ik weet nog dat Djawad een gesprekje met mij aanknoopte en me vroeg hoe oud ik was. Ik sprak toen nog niet goed zo Nederlands en gaf ‘Spijkenisse’ als antwoord. Toen zei hij: kom je hier ook eens pizza eten?”
Supergoed
Djawad regelde uiteindelijk dat Abdulsatar intern stage kon lopen bij MDT op Zuid. Ondertussen is Abdulsatar officieel bij MDT in dienst als coach, om jongeren zoals hemzelf te begeleiden. De andere dagen studeert hij ICT engineering op mbo niveau 3 bij ROC Albeda, een vaste partner en onmisbare schakel in het sociale programma van Hart van Zuid. Nina tegen Abdulsatar: "Supergoed hee, niveau 3!” Djawad, trots: “En hij is pas sinds januari 2020 in Nederland hè?”
Later voegt Nina toe: “Hoe Djawad en zijn collega’s van de Werkshop dit hebben opgepakt, is voor mij wel een mooi lesje community building geweest. Van pizza eten tot met elkaar een verjaardag vieren of hetzelfde shirtje dragen: het draagt allemaal bij aan een dat familiegevoel en een veilige basis. Een basis die veel van deze jongeren thuis juist missen.”
Succesvol
Uiteindelijk werd MDT op Zuid één van de succesvolste onderdelen van het sociaal programma van Hart van Zuid. Maar gemakkelijk was het niet en nee, het was ook niet na een jaar al gefixt. Nina’s tip voor partijen als Heijmans zou dan ook zijn: schep bij opdrachtgevers de juiste verwachtingen over dat een sociaal programma opzetten gewoon tijd kost.
‘Sociaal-maatschappelijke impact maken is iets van een lange adem. Het zijn complexe vraagstukken: als het niet complex was, hadden we geen kwetsbare wijken in Nederland. Dus om daar impact te maken, moet je eerst grondig het gebied in kaart brengen en daarna samen met partners bedenken: wat kunnen we hier het beste doen? Dat alleen al kost misschien één tot twee jaar.”
Aanvullend zou Nina adviseren om als bouwpartij niet al te strakke doelstellingen en kpi’s op te stellen voor zoiets als een sociaal programma. "Anders dan het bouwen van een stenen infrastructuur, vraagt het bouwen van een sociale infrastructuur om flexibiliteit. Je moet zorgen voor een goede missie en visie en vanuit daar kun je samen met partners ontdekken wat voor sociaal programma er precies op die plek past, zonder dat van te voren vast te willen leggen."
Omarmd
Ondanks dat de doelen voor het sociaal programma ruimschoots zijn behaald, besloot Heijmans het samen met de gemeente Rotterdam voort te zetten. De komende tijd wordt er ingezet op het inbedden van sociaal-economische ambities bij nieuwe ontwikkelingen en het delen van de opgedane kennis.
Ook het MDT op Zuid-traject is een blijvertje. Djawad vertelt dat hij net heeft gehoord dat de subsidieaanvraag is goedgekeurd om nog drie jaar door te mogen. Maar als ze dan toch nog tijd hebben, moet het MDT-thuishonk dan niet verhuizen naar een leukere locatie? Nee, zegt Djawad. “Dat is dus de grap: het interieur mag dan niet zo mooi zijn, maar het is er supergezellig. Wij hebben deze plek omarmd en nu is het gewoon ons thuis.” Nina vult aan: “Met hulp van partners durf ik te zeggen dat onze opdracht echt geslaagd is.”
